ضوابط و هدف‌هاى گروه- تا اين كه اين ارزش‌ها از سوى فرد درونى شود و فرد به آنها مؤمن گردد و طبق آنها عمل كند- از تبليغات سود مى‌جويند يا از آموزش، گروه‌هاى اوّليه را به دو نوع، تقسيم مى‌كنيم و اساس اين بحث بر همين نكته استوار است.

عده‌اى از گروه‌ها، اساس گرايش افراد به گروه و ايمان به ارزش‌هاى گروه را، شناخت و سپس باور قرار مى‌دهند. در اين نوع از گروه‌ها، آموزش بر عمل مقدم است. پيش از اين كه كسى به جريان عمل و پذيرش ضوابط رفتارى گروه و سازمان‌پذيرى كشانده شود، با جهان‌بينى، ايدئولوژى، فرهنگ، هدف‌ها، وسايل رسيدن به هدف، و نيز ضوابط تنظيم كننده رابطه فرد و گروه آشنا مى‌گردد. اگر اين شناخت‌ها عامل كشيده شدن او به گروه شوند، او آن ارزش‌ها را درونى مى‌كند و با عضويت در گروه، ضوابط آن را مى‌پذيرد و به اجرا درمى‌آورد. اين‌گونه گرايش، مانند ايمان با بصيرت است كه دركتاب‌هاى اخلاق ذكر مى‌شود.

امّا در مقابل نوع ديگرى از گروه‌ها هستند كه شروع عضويت را با جاذبه و كشش آغاز مى‌كنند و رفتار فرد در شروع همراهى با آنها، براساس همانندسازى است. در ادامه، اين جريان براى درونى كردن ارزش‌ها و قلبى شدن و باور به ارزش‌ها، از تبليغات، يعنى از ترويج منظم دكترين خود سود مى‌جويند. البته اين نكته بسيار قابل دقت است كه اين تيپولوژى، براساس روش ماكس وبر، تيپ كامل و خالصى است كه ذهن بعد از بررسى واقعيات، آن رامى‌سازد تا در مطالعه دوباره‌گروه‌هاى اوّليه، ملاك سنجش ومقايسه‌قرار گيرد.

شايد دو كلمه آموزش و تبليغات به خوبى نتواند بيانگر تفاوت ماهوى اين دو نوع گروه باشد. شايد هم كاربرد كلمه تفاوت ماهوى نيز خيلى روشن و قابل قبول به نظر نرسد. از اين رو، بايد كمى اين موضوع را بشكافيم.

شناخت و علم، غير از باور و ايمان است. ايمان، باور داشتن به چيزى است كه به آن علم قطعى داريم. راه تبديل علم به ايمان، تذكر و تلقين هميشگى است تا علم، ذره ذره از عقل نظرى به قلب و دل سرايت كند و در آن مستقر شود تا به عمل درآيد. در هر دو نوع گروه‌ها، تلاش مى‌شود فرد به ارزش‌هاى گروه ايمان بيابد و هر دو نيز قطعاً از تلقين سود مى‌جويند؛ زيرا بدون تلقين و تذكر، ايمان حاصل نمى‌شود. پس تفاوت اين دو نوع گروه در چيست.