6- 2. طمع‌

تاكنون مواردى نقل شد كه انگيزه بى‌تفاوتى يا سكوت در خصوص رعايت نكردن ارزش‌ها و هنجارها و بروز ضد ارزش‌ها و نابهنجارى‌ها، ترس از صدمات اقتصادى يا ترس بر جان و ياران بود. در مواردى، انگيزه بى‌تفاوتى يا سكوت، تنبيه از سوى كجرفتاران و منحرفان نيست، بلكه انگيزه ترك امر به معروف و نهى از منكر و عدم اعمال جريان اجتماعى كردن و كنترل اجتماعى در خصوص ارزش‌ها و هنجارهاى دينى، تشويق‌هايى است كه از طرف منحرفان به شخص مى‌رسد. امام حسين عليه السلام فرمود: از امام على عليه السلام روايت شده است: «اى مردم! از آنچه خداوند اولياى خود را اندرز داده است عبرت گيريد كه عبارت است از زشت ياد كردن خداوند از دانشمندان و مربيان دينى يهود؛ زيرا خداوند در قرآن مى‌فرمايد: چرا دانشمندان و مربيان دينى يهود و نصارا آنها را از گفتار باطلشان بازنداشتند؟! به يقين خداوند اين سكوت در برابر بدى را، بر دانشمندان و مروّجان دينى يهود و نصارا ننگ شمرد؛ زيرا آنها بدى‌ها و فساد را از ستمگران مى‌ديدند و آنان را باز نمى‌داشتند و اين بى‌تفاوتى، به دليل ميل و رغبت مربيان دينى به هدايايى بود كه از سوى ستمگران به آنان مى‌رسيد. نيز به دليل ترس دانشمندان دينى، از تنبيه‌هايى بود كه آنها را از آن برحذر مى‌داشتند، و خداوند مى‌فرمايد: از مردم نترسيد و از من بترسيد».[1]

همان‌طور كه به روشنى در روايت ياد شده آمده است، تشويق‌ها و هدايايى كه از ظالمان به احبار و رهبان (مربيان و دانشمندان دينى يهود و نصارا) مى‌رسيد، نخستين عامل براى ترك امر به معروف و نهى از منكر از طرف آنان بوده است.

در مطالب پيشين، به اهمّيت و تأثير امر به معروف و نهى از منكر در استقرار ارزش‌ها و هنجارهاى الزامى و در ايجاد شرايط عادلانه زندگى اجتماعى و رفاه اقتصادى اشاره شد.

گفتيم افرادى كه امر به معروف و نهى از منكر را ترك مى‌كنند، يا به انگيزه تعلق و وابستگى‌

[1]. ر. ك: حُرّ عاملى، محمّد بن حسن، وسائل الشيعه، ج 16، ص 130، روايت 21160.