6- 1. ترس‌

ترس، يكى از انگيزه‌هاى ترك امر به معروف و نهى از منكر است.[1] خداوند شخص را در روز قيامت نگه مى‌دارد و به او مى‌گويد: وقتى چنين و چنان (عملى) را ديدى، چه چيز مانع تو شد كه درباره آن سخن بگويى؟ شخص مى‌گويد: خدايا ترسيدم. خداوند مى‌گويد: من سزاوارتر بودم كه از من بترسى.

در اين روايت، به انگيزه ترس در ترك امر به معروف و نهى از منكر تصريح شده است.

در مواردى، مورد ترس نيز مشخص شده است؛ مانند ترس از فشارهاى اقتصادى يا ترس از ناامنى. امام صادق عليه السلام فرمود: «اى مردم! بر رعايت ارزش‌ها و هنجارهاى دينى تأكيد، و از ضد ارزش‌ها و نابهنجارى‌هاى دينى جلوگيرى كنيد؛ زيرا امر به معروف و نهى از منكر، مگر را زودرس نمى‌كند و روزى را دور نمى‌سازد».[2]

ترس از فرا رسيدن زود هنگام مرگ و دور شدن روزى به عنوان انگيزه‌هاى ترك امر به معروف و نهى از منكر، آن قدر فراگير بوده كه در روايات معصومان، در مورد آن هشدار داده شده است.

همين ترس، به عنوان انگيزه ترك امر به معروف و نهى از منكر در روايات مربوط به تقيه (حفظ و استمرار مخفيانه خرده فرهنگ مؤمنان) و نيز روايات مربوط به تعيين شرايط وجوب امر به معروف و نهى از منكر مطرح شده است. در چنين مواردى، ترك امر و نهى براساس ترس، ناپسند نيست، بلكه در مواردى به آن فرمان هم داده شده است.

امام صادق عليه السلام مى‌فرمايد: «امر به معروف و نهى از منكر، بر شخصى واجب است كه توان آن را داشته باشد و بر جان خويش و جان يارانش نترسد».[3]

[1]. ر. ك: نورى، حسين بن محمّدتقى، مستدرك الوسائل، روايت 13835.

[2]. ر. ك: حُرّ عاملى، محمّد بن حسن، وسائل الشيعة، ج 16، ص 125، روايت 21150.

[3]. ر. ك: همان، روايت 21148.