را پيش از آن كه به فقر و تنگ دستى بيفتى؛ فراغت و آسايش خود را پيش از گرفتارى؛ زندگى خود را پيش از مرگ. در اين حديث ، پيامبر صلى الله عليه و آله مواردى را برشمرده اند كه از اهميت بيشترى برخوردار است؛ همچنين بيشتر از هر چيز ديگر ، مورد غفلت واقع مى شوند و بدون استفاده بهينه از آنها ، از كف مى روند. استفاده از فرصت ها در همه زمينه ها توصيه شده است و اين همه ، نيست مگر به خاطر اين كه ما را از ابتلا به حسرت و اندوه جانكاه ، نجات مى دهند. حتى در زمينه جنگ و نبرد با دشمن نيز به غنيمت شمردن فرصت ، سفارش شده است. حضرت على عليه السلام فرمود: استَعمِل مَعَ عَدوِّك مُراقَبةِ الإمكانِ وَانتِهازِ الفُرصَةِ تَظفُرُ . [1] در مصاف با دشمن ، مراقب به دست آوردن فرصت باش و چنانچه آن را به دست آوردى ، غنيمت شمار تا به پيروزى برسى. در باب علم آموزى نيز غنيمت شمردن فرصت ، بسيار سفارش شده است: امام باقر عليه السلام از رسول خدا صلى الله عليه و آله نقل مى كند كه فرمود: اغدُ عالِماً أو مُتَعَلِّماً وَإيّاكَ أن تَكونَ لاهياً مُتَلذِّذا . [2] صبح كن ، در حالى كه يا عالم باشى يا دانش آموز و از اين كه عمر خود را در بيهودگى و خوش گذرانى سپرى كنى ، بپرهيز! البته شايد كسى بگويد كه از دست دادن فرصت، نتيجه يكى از عللى است كه قبلاً گفته شد . درست است؛ امّا به علّت اهمّيت و تأكيد بيشتر بر اين موضوع، ترجيح داديم كه اين عامل را جداگانه توضيح دهيم.

10 . حسد

حسادت يا رشك ـ كه به معناى خواستنِ زوال ونابودىِ نعمتِ ديگران است ـ ،