ظاهرِ كلام است، حديث را بنا بر آن كه صلاحيت معارضه ندارد و چنانچه گذشت، طرح خواهد نمود.

و اگر مراد، قِسم سوم باشد، يعنى هر نوع از ترجيع. امّا در خصوصِ قرائت قرآن، پس با وجود مخالفت اجماع، مخالفت با عمومات احاديث سابقه دارد و مخصّص آن احاديث از جهت سند، نمى‌تواند شد، بلكه مخالفت با ظاهرِ قرآن دارد؛ زيرا كه با احاديث سابقه كه در تفسير آيات وارد شده و صحيح و معتبر در ميان آنها بسيار است، ثابت شد كه در چند موضع، نهى از غنا، عموماً واقع شده و تخصيص قرآن به خبرِ واحد بر تقديرى كه جايز باشد به چنين حديثى با وجود مخالفت عمومات و مخالفت دو حديث خاص- چنانچه مذكور مى‌شود-، و مخالفت اجماع، جايز نيست.

و اگر مراد، قِسم چهارم باشد، جواب، مثل قِسم دويّم خواهد بود.

و در حديث مخصوص به قرائت قرآن كه ذكر كرديم، آن است كه كلينى رحمه الله از حضرت امام جعفر صادق عليه السلام روايت كرده كه حضرت پيغمبر صلى الله عليه و آله فرمود: بخوانيد قرآن را به الحان عرب و آوازهاى ايشان، و پرهيز نماييد از لحن‌هاى اهل فسق و اهل كبائر؛ زيرا كه بعد از من، جماعتى خواهند آمد كه ترجيع مى‌كنند قرآن را از بابتِ ترجيع نوحه و رَهبانيت، و قرائت ايشان از چنبر گردن ايشان نمى‌گذرد و دل‌هاى ايشان، مقلوب و برگردانده است و همچنين، دل‌هاى جمعى كه حال اين جماعت، ايشان را خوش مى‌آيد.

و عامّه نيز مضمون اين حديث را از حُذَيفه روايت نموده‌اند كه او از حضرت پيغمبر صلى الله عليه و آله روايت كرده و على بن ابراهيم رحمه الله در تفسير [خود]، از ابن عبّاس روايت كرده كه گفت: با حضرت پيغمبر صلى الله عليه و آله در سال حجّة الوداع‌[1]، حج كرديم. پس آن حضرت، حلقه در خانه را گرفت و رو به ما كرد و فرمود كه: آيا خبر ندهم شما را به علاماتى كه قبل از قيامت، ظاهر مى‌شود؟ و نزديك‌ترينِ مردمان در آن وقت به آن حضرت، سلمان بود. گفت: بلى، يا رسول اللَّه! پس فرمود كه: به درستى كه از جمله اشراط قيامت‌[2]، ضايع كردن نمازهاست و پيروى كردنِ شهوت‌ها و ميل كردن به هواها و خواهش‌ها، و چيزهاى ديگر ذكر فرمود.

بعد از آن فرمود كه: در آن وقت، جماعتى خواهند بود كه قرآن را نه از براى رضاى الهى ياد مى‌گيرند و قرآن را مَزامير قرار مى‌دهند. و مزمار، ناى را مى‌گويند.

[1]. الف:« حجّ الوداع».

[2]. ب و ج:« ساعت».