قرآن و معاد جسمانى بر اساس ملاك دوم

مقصود از ملاك دوم در تشخيص معاد جسمانى اين است كه در سراى ديگر يك رشته پاداشها و كيفرها و لذات و آلامى وجود دارد كه همگى جزئى و حسى بوده و تحقق آنها بدون بدن و قواى حسى آن امكان پذير نيست.

نظر قرآن درباره معاد جسمانى بر اساس اين معيار نيز مثبت است و آيات بسيارى بر درستى آن گواهى مى دهد آياتى كه در آنها از پاداش و ثواب صالحان در بهشت، و كيفر و عذاب كافران و گناهكاران در دوزخ، سخن گفته شده است. آيات در اين باره به قدرى زياد است كه كار انتخاب نمونه را مشكل مى سازد.

و هر كس كمترين آشنايى با قرآن داشته باشد، خود مى تواند نمونه هايى از آن را مطالعه نمايد مثلاً مطالعه سوره واقعه و وعده ها و وعيدها و ثواب ها و عقابهايى كه براى سه گروه«مقربان» و«اصحاب يمين »و«اصحاب شمال» بيان گرديده است گواه روشنى بر تحقق اين نوع از لذات و آلام حسى و جزئى است بنابراين به خاطر روشن بودن اين مطلب از توضيح بيشتر درباره آن، خوددارى مى كنيم.

قرآن و معاد روحانى بر اساس دومين ملاك

دومين ملاك در تشخيص معاد روحانى اين است كه علاوه بر پاداشها و كيفرهاى حسى، و لذات و آلام جزئى و جسمانى، يك رشته پاداشها و كيفرهاى روحى و غير حسى نيز براى صالحان وتبهكاران تحقق يابد كه روح در درك و دريافت آنها نياز به بدن و قواى حسى آن ندارد.

ديدگاه قرآن درباره اين نوع از معاد روحانى نيز مثبت است چنان كه در سخنان پيشوايان دينى نيز شواهدى بر آن به چشم مى خورد و ما در اين جا نمونه هايى از آيات قرآن و شواهدى از سخنان معصومين (عليهم السلام) را يادآور