ذات خود مبتهج است و از آن جا كه ذات سرچشمه فعل است، به فعل خويش نيز مبتهج مى باشد; چنان كه گفته اند:«من أحبّ شيئاً أحبّ آثاره ولوازمه»، بنابر اين محبت نسبت به فعل، اراده در مقام فعل است و ابتهاج در مقام ذات، اراده در مقام ذات مى باشد، در اين صورت براى اراده دو مرتبه است، يكى صفت ذات، و ديگرى صفت فعل.

اين [1]نظريه مانند نظريه پيشين مشكلى را حل نمى كند، زيرا حقيقت اراده غير از حقيقت ابتهاج و رضا است و تفسير اراده به آن دو، انكار واقعيت اراده در خدا است.

خلاصه با كافى نبودن دو پاسخ ياد شده اشكال بار ديگر جلوه مى كند و آن اين كه: اگر اراده را صفت ذات بدانيم، مشكل تدريج پيش مى آيد و اگر صفت ذات ندانيم، او را فاعل غير مريد خواهيم دانست كه خود نقص است.

3. اراده اعمال قدرت است

برخى ديگر در مقابل اين اشكال خضوع كرده و آن را پذيرفته اند و اراده را صفت فعل مى دانند و آن را به اعمال قدرت تفسير كرده و مى گويند: ما براى اراده خدا چيزى جز اعمال قدرت تصور نمى كنيم، از آن جا كه سلطه خدا تمام و كمال است و نقص درآن راه ندارد، خواسته او بدون توقف بر مقدمه اى تحقق مى پذيرد. چنان كه مى فرمايد:

(إِنَّما أَمْرُهُ إِذا أَرادَ شَيْئاً أَنْ يَقُولَ لَهُ كُنْ فَيَكُون). (يس/82)

«فرمان او اين است هرگاه تحقق چيزى را بخواهد، به او مى گويد باش آن نيز موجود مى شود».

بايد توجه نمود چيزى كه ما را به صفت ذات بودن اراده سوق مى دهد، اين است كه فاعل مريد كامل تر از فاعل غير مريد است. در اين پاسخ كه