هنگامى كه به افراد ستمگر و مردم آزار كه از نتيجه اعمال خويش غافلند گفته مى شود: «كما تدين تدان; مطابق كردار خود پاداش مى گيرى» و يا شعر مولوى:

اين جهان كوه است و فعل ما ندا *** بـاز گــردد ايـن نـداهـا را صـدا

كه مفاد آن با مضمون آن مثل، يكى است، خوانده شود چه بسا آثار عميقى از خود در دل و روان او مى گذارد.

ملل مسلمان جهان كه از چهارده قرن پيش با كلام الهى و سخنان پيامبر اكرم(صلى الله عليه وآله وسلم) و خاندان گرامى او آشنا شده اند; قسمتى از آيات قرآن، آن چنان در ميان آنان رواج پيدا كرده كه حكم امثال را پيدا كرده است; مانند:

(أَتَأْمُرُونَ النَّاسَ بِالْبِرِّ وَتَنْسَوْنَ أَنْفُسَكُمْ...).[1]

«آيا مردم را به نيكى دعوت مى كنيد و خود به آن عمل نمى كنيد؟».

(هَلْ جَزاءُ الإِحْسَانِ إِلاَّ الإِحْسانُ).[2]

«آيا پاداش نيكى جز نيكى چيز ديگرى هست؟».

اين نوع از آيات كه بر اثر دقت و بلندى معنا، حكم امثال را پيدا كرده اند بهترين وسيله براى گويندگان و نويسندگان در جهت رساندن مقاصد اجتماعى و اخلاقى شان است.

برخى از دانشمندان كه درباره اين نوع از آيات دقت بيشترى نموده اند از ميان آيات قرآن، 245آيه استخراج نموده اند كه در ميان گويندگان و نويسندگان دانشمند، حكم مثل را پيدا كرده است.[3]

قرآن مجيد علاوه بر اين نوع آيات، خود مبتكر و پايه گذار يك رشته از امثال