معبودى است كه ذات وى جلوه گاه كمال بوده و از هر نظر غنى و بى نياز و قادر و توانا و پيراسته از نقص و عيب باشد. ناگفته پيداست فرد عاقل و با وجدان و بيدار، بى اختيار در برابر چنين معبودى سر تعظيم فرود مى آورد.

به عبارتى ديگر، از طرفى عشق به كمال در انسان امرى فطرى است و كمالات يك فرد، انسان را ناخودآگاه به سوى خود جلب مى نمايد و عاشق خود مى سازد. و از طرف ديگر، نيكى و كمك به يك فرد، برطرف ساختن نيازمندى هاى شخص، از عواملى است كه رشته ارادت را استوارتر ساخته و بر ارادت و اخلاص و خضوع انسان در برابر چنين نيكوكارى مى افزايد.

اين دو عامل (عشق به كمال مطلق و نيكى و كمك) به صورت نامحدود در خدا وجود دارد; زيرا كمالى نيست كه به انديشه ما برسد مگر اين كه خدا آن را به صورت كامل و بى نهايت داراست. هم چنين نيكى ها و كمك هاى او آن چنان نامحدود است كه اگر يك لحظه، سايه جود و احسان خود را از سر ما كوتاه كند،پرونده هستى ما بسته مى شود.

اين دو عامل سبب مى شود جز او را نپرستيم و به غير او عشق نورزيم و دست نياز به سوى ديگرى دراز ننماييم; چون او كمال مطلق بوده و از نقص پيراسته است و در ذات او، جز كمال و فضيلت چيزى پيدا نمى شود و هر موجودى جز او داراى نقايصى است كه از وى جدا نمى گردد و هر موجودى بدون استمداد از او هيچ نيازى را نمى تواند برطرف سازد، در اين صورت، فلسفه توحيد و عبادت و علت انحصار پرستش به ذات اقدس خداوند مبرهن و روشن مى گردد.

دلايلى كه آيات مورد بحث به آن اشاره مى كنند

قرآن مجيد در اين آيات به هر دو عامل، كه با جاذبه خاصى در انسان، روح