ودر اين باره سخنى نگويند. ولى متأسفانه مسأله در يك فضاى پر از تعصب مطرح گرديد، به گونه اى كه طرفين در باره سخنان يكديگر نمى انديشيدند، از اين جهت فرزند «حنبل» طرفدار عدم خلقت قرآن گرديد وچماق تكفير بر سر مخالفان فرود آورد وآنچنان بر عقل و خرد مردم زنجير زد كه هنوز مسأله حدوث قرآن براى اكثر مسلمانان جا نيفتاده وقائلان به حدوث، طرد ميشوند.

من در سال 1412 هجرى در مكه مكرمه شخصى را ديدم كه اصرار بر مخلوق نبودن قرآن داشت، مسلماً انديشه هاى سلفى كه در حرمين شريفين از طرف وهابيها ترويج مى شود اين بذر را بار ديگر رشد مى دهد وطرفداران توحيد!!! ومبارز با شرك، صريحاً كتاب خدا را قديم ميدانند، در حالى كه اصلاً نمى فهمند كه چه مى گويند چه چيز را با قدمت توصيف مى كنند؟

3ـ مسأله از شاخه هاى توحيد است

مسأله حدوث وقديم بودن قرآن را بايد از شاخه هاى توحيد شمرد، زيرا لازم توحيد ذاتى واينكه جز او قديمى در جهان نيست، اين است كه ماسوى اللّه حادث ومخلوق او باشد، در حاليكه معتزله آن را از شاخه هاى اصل عدل شمرده واز ثمره هاى قول به عدل مى دانند.

در كتاب وسنّت سخنى پيرامون خصوص حدوث وخلقت قرآن ويا قدمت ومخلوق نبودن آن وارد نشده است، آرى در پرتو يك رشته كليّات مى توان حكم مسأله را استنباط كرد ويكى از دو طرف را بر گزيد، اين از يك طرف.

از طرف ديگر، مسأله نه جزء اصول دين است ونه از ضروريّات آيين اسلام، به گواه اينكه پيامبر گرامى با ذكر شهادتين ايمان افراد را مى پذيرفت وهرگز از آنان نمى خواست كه بر حدوث ويا قِدْمَتْ قرآن گواهى دهند.