سرگذشت شگفت آور واصل با خوارج

همگى مى دانيم كه خوارج در بخشى از زندگى سياسى خود به قتل و غارت مى پرداختند و به تعبير امير مؤمنان در نهج البلاغه، به صورت دزدان بيابانى در آمده بودند. [1] روزى واصل بن عطا با گروهى از يارانش از منطقه اى عبور مى كردند، ناگهان متوجه شدند كه خوارج راه را بر آنان بسته اند. مرگ را در دو قدمى خود احساس كردند. واصل به ياران خود گفت: پاسخ اينها را به عهده من بگذاريد. وقتى با خوارج روبرو شدند، آنان از واصل پرسيدند: تو و يارانت بر چه مذهبى هستيد؟ گفت: ما مشرك هستيم و به شما پناه آورده ايم كه كلام خدا را بشنويم. همگى در پاسخ گفتند: ما به شما امان داديم. واصل گفت: پس احكام خدا را به ما بياموزيد. آنان احكام خدا را به آنان برشمردند و واصل مرتب مى گفت: من و يارانم پذيرفتيم. در اين حالت گفتند: برويد شما برادران ما هستيد. واصل گفت: اين كافى نيست، بايد ما را به محل امنى برسانيد، زيرا قرآن مى فرمايد: (و إن أحدٌ مِنَ المُشْرِكِينَ اسْتَجَارَكَ فَأَجِرْهُ حَتَّى يَسْمَعْ كَلامَ اللّهِ ثُمَّ أَبْلِغْهُ مَأْمَنَه)(توبه/6).

«اگر يكى از مشركان از تو پناه بخواهد او را پناه بده تا سخن خدا را بشنود، سپس او را به جايگاه امن خود برسان» آنان همه آنها را از آن منطقه، به محل امنى بردند و رها كردند.[2]

در باره تهجد و زهد واصل سخن گفته اند و از ابن نديم آثار او را چنين يادآور مى شود:

1ـ كتاب اصناف المرجئة.

2ـ كتاب التوبة.