مى بخشد وانسان ناآگاه چنين مى انديشد كه اين نور از آن خود آن چراغ است، درحالى كه اين فيض از دستگاه مولد برق سرچشمه مى گيرد وارتباط پيوسته است كه او را نورانى كرده ومجلس وبزم را روشن مى سازد واگر ارتباط چراغ با آن دستگاه مولد برق قطع شود، تاريكى همه جا را فرا مى گيرد.

يا جهان هستى بسان آن صحراى كويرى است كه زير آفتاب داغ وسوزان تابستانى قرار گيرد. مرطوب نگاه داشتن يك نقطه، نيازمند آن است كه پيوسته آب بر آن نقطه چكه كند واگر لحظه اى تقطير قطع شود، همان نقطه به صورت خاك خشكى در مى آيد كه فاقد هر نوع حيات وروح است.

2ـ تبعيض بين بعد زمانى و مكانى نارواست

همگى مى دانيم كه جسم وموجود مادى داراى دو بعد زمانى ومكانى است. در بعد مكانى اجزا از هم فاصله گرفته ولى در عين حال در يك زمان متحققند، ولى در بعد زمانى هر جسمى در هر زمان (حدوث) غير آن جسم، در زمان دوم(بقا) است وهمچنين است در زمانهاى بعدى.

آنان كه مى گويند: انسان در حدوث ووجود خود نياز به واجب دارد، ولى در بقا بى نياز از واجب است، در واقع مى خواهند برسانند كه جسم در ابعاد زمانى، در يك بعد (حدوث) محتاج به واجب بوده، ولى در بعد بعدى (بقا) نياز به واجب ندارد، در حالى كه اين سخن را در ابعاد مكانى نمى گويند، زيرا هرگز متصور نيست كه جزئى ازانسان، محتاج به واجب باشد، ولى جزء ديگر او بى نياز از آن، با توجه به اين دو برهان كه نياز ممكن است به واجب در همه احوال ثابت مى كند، نظريه تفويض را در پرتو اين دو اصل مسلم ميان موحدان بررسى مى كنيم.