اصل دوم: عدل

پيراستــگى از ظلـم

در تكوين وتشريع

اصل دوم از اصول پنجگانه معتزله اصل «عدل الهى» است وهر طايفه اى كه به چنيناصلى معتقد باشد، «عدليه» ناميده مى شود. قاضى عبد الجبار معتزلى اين اصل را چنين تفسير مى كند:

«هرگاه گفته شود خداوند عادل است، مقصود اين است كه افعال او متصف به حسن وخوبى است، وكار قبيح از او صادر نمى شود وچيزى كه خرد بر لزوم انجام آن حكم كند، تركنمى نمايد. روى اين اصل خرد به طور قاطعانه مى گويد: خدا دروغ نمى گويد، در حكم ستم نمى كند، كودكان مشركان را به خاطر گناه پدرانشان كيفر نمى دهد، معجزه را در دست دروغگو قرار نمى دهد. افراد را به بيش از دانش وتوان خود تكليف نمى نمايد وتا آن را بيان نكند وآنان را بر انجام آن توانا نسازد، بار تكليف بر دوش آنان نمى نهد. مطيعان را پاداش ميدهد وعاصيان رامجازات مى كند.» [1]

اثبات عدل الهى در گرو ثبوت سه مقدمه است كه عدل او را مبرهن مى سازد واين سه مقدمه عبارتند از: