از منابع، عقل است; اين رساله، براى بار سوم در سال1400، در حيدر آباد كن، منتشر شده وقبلا نيز در ذيل كتاب «اللمع» چاپ شده بود.

درگيرى مستمر، ميان اشاعره وحنابله

شكل گيرى شخصيت انسان، در دوران كودكى وجوانى است، آنگاه كه سن انسان به چهل رسيد، در شخصيت او خلاءى وجود ندارد تا در سايه عاملى پر شود واگر عوامل شخصيت ساز را، وراثت وفرهنگ ومحيط بدانيم، هر سه عامل، كار خود را تا به آن سن انجام داده وهويت انسان تكميل گشته است، دگرگونى فكر وانديشه، از آن به بعد كار مشكل وپيچيده اى است، مجاهدت ورياضت هاى فكرى وعملى لازم دارد، تا بتواند در آن دگرگونى ايجاد كند.

روزى كه ابوالحسن اشعرى از اعتزال توبه كرد وبه صفوف اهل حديث پيوست، چهل سال تمام از عمر او گذشته واز نظر عقل نظرى در محيط جدل، ونزاع، استدلال وبرهان پرورش يافته بود، او اگر مى خواست به اهل حديث بپيوندد، ودر اين لحوق، انگيزه هاى سياسى ومادى در كار نبود، مى بايست رنج ودرد را تحمل كند، تا مغز استدلالى خود را در اختيار حديث وروايت اين وآن بگذارد، خواه با موازين خرد تطبيق كند، يا بر خلاف آن باشد.

احمد بن حنبل وپيروان او، در تنظيم عقائد واصول، پيرو حديثى بودند كه به گونه اى وثاقت راوى آن را به دست آورده باشند، وچه بسا راويانى در نظر آنان ثقه بودند كه از نظر تاريخى وزندگى، پيرو دين يهود ونصارا بودند وبعدا به عللى به اسلام تظاهر مى كردند.

اكنون شيخ اشعرى كه با عقل وبرهان بزرگ شده است، مى خواهد با عصاى