خدا متكلم به كلام نفسى است

متكلمان اسلامى همگى اتفاق نظر دارند كه يكى از صفات خدا،صفت تكلم است، ولى درباره كيفيت آن اختلاف نظر دارند، بحث درباره صفت«تكلم» در تاريخ علم كلام، ريشه ديرينه اى دارد ويكى از نخستين مسائل كلامى است كه در اواخر قرن نخست ويا اوائل قرن دوم مطرح گرديد ودر گيريهاى لفظى ومشاجرات دامنه دار واحيانا زد وخورد هاى خونينى به دنبال داشت. داستان دستگيرى احمد بن حنبل وياران او كه در تاريخ، به«محنت احمد» معروف است، از نتائج اين اختلافاست.

فتوحات وكشور گشاييهاى مسلمانان،سبب شد كه افكار ملل جهان به ميان مسلمانان راه پيد كند ومسائل جديدى در ميان علماى اسلام مطرح شود، واز آنجا كه نوع محدثان اسلامى(كه زمام فكرى جامعه را در دست داشتند)، در اين مسائل سابقه اى نداشتند، نتوانستند نظر قاطع وصحيحى در اين مورد اتخاذ كنند، همين كار سبب شد آراء وعقائد مختلفى در اين مسائل پديد آيد.

درباره تكلم خدا در دو محور گفتگو مى شود:

1ـ آيا صفت«تكلم» مانند علم وقدرت، از صفات ذات خداست؟ يا مانند زنده كردن، ميراندن، آفريدن وروزى دادن، از صفات فعل او به شمار مى رود؟