تلاش بر اثبات آن انجام نمى گرفت، ولى براى اينكه قائلان به رؤيت، عقل گرايان را نيز راضى سازند، به عقيده خود به يك رشته دلائل عقلى دست يازيده اند كه به حق، ارزش علمى نداردو شايسته اين بود كه راه مشايخ خود (حنابله) را بپيمايند، زيرا آنان با دليل عقلى سرو كارى ندارند و فقط به دنبال حديث و روايت هستند، و در اين مورد نيز حديث و روايت فراوان است. اينك دلائل به اصطلاح عقلى آنان:

1 ـ رؤيت خدا مستلزم امر محالى نيست.

چرا براى خدا رؤيت را تجويز نكنيم، در حالى كه اين أمر مستلزم محالى نيست؟ زيرا نه مستلزم حادث بودن وجود او، و نه مايه تشبيه و تجسيم اوست و نه مستلزم نسبت ظلم و دروغ به او است. رؤيت خدا دليل بر حادث بودن وجود او نيست و گر نه بايد هر موجود حادثى ديده شود و همچنين اثبات رؤيت براى خدا مايه تشبيه او به جسمانيات نيست[1].

پاسخ:

ما هر دو شقّ را مى پذيريم و ياد آور مى شويم كه:

رؤيت خدا هر دو ايراد را به دنبال دارد، زيرا رؤيت مستلزم حدوث مرئى است. اينكه مى گويد اگر رؤيت مستلزم حدوث مرئى باشد، بايد هر حادثى ديده شود، سخن درستى نيست، زيرا ملازمه از يك طرف است نه از دو طرف، يعنى هر مرئى حادث است، نه اينكه هر حادثى مرئى باشد، بنا بر اين، عدم رؤيت برخى از «حادث» ها گواه بر عدم ملازمه بين رؤيت و حدوث نيست.

در اينجا مى توان ايراد ديگرى نيز بر اين قسمت متوجه كرد و آن اينكه ممكن