الهى بودند و اين، گواه بر جايز بودن تكليف إنسان بر خارج از قدرت و توان او مى باشد.

پاسخ

استدلال به آيه، ناشى از غفلت از هدف واقعى آن است. اينك ما هدف آيه را در ضمن چند فراز يادآور مى شويم:

الف ـ اين افراد هر چند راه كفر وعصيان را پيموده اند واز شيوه بندگى بيرون رفته اند، ولى نتوانسته اند بر خدا غلبه كنند، به گواه اينكه خدا هر موقع بخواهد جان آنان را مى گيرد. ((أُولَئِكَ لَمْ يَكُونُوا مُعْجِزِينَ فِي الأَرْضِ...)).

ب. از طرفي ديگر، آنان وليّى جز خدا ندارند و معبودهاى آنان، اولياء كاذب هستند وچون در اين مورد، راه ظلم وتعدى پيموده اند وعبادت را كه حقّ خدا است به ديگران داده اند، عذاب آنان دو چندان خواهد شد ((وَ مَا كَانَ لَهُمْ مِنْ دُونِ اللهِ مِنْ أَوْلِيَاءَ يُضَاعَفُ لَهُمُ الْعَذَابُ...)) .

ج. آنگاه آيه، علت كفر ورزى آنان را بيان مى كند وآن اينكه اگر آنان كافر شدند وراه عصيان را پيمودند، نه براى اين است كه قدرت آنان بر قدرت خدا چيره شد، ونه اينكه اوليائى جز خدا داشتند، بلكه علت آن اين است كه اين گروه، تاب شنيدن آيات الهى را كه بابيم واميد آميخته بود، نداشتند، همان گونه كه قدرت ديدن آيات الهى را نداشتند. ليكن نه به اين معنى كه اين دو نعمت (شنيدن و ديدن) از روز نخست به آنها داده نشده بود، بلكه اين گروه به خاطر آلودگى به گناه وفرو رفتگى در فساد، راه هاى شنيدن حقايق و ديدن آيات را به روى خود بستند، وسر انجام، دلى پيدا كردند كه درك نمى كرد، وچشمى كه نمى ديد، وگوشى كه نمى شنيد. بنابر اين، اين گروه از روز نخست اين نعمت هاى بزرگ را كه ملاك تكليف ومصحح