شده و جبرى گرى را پيشه خود ساخته اند ولى اگر هر دو گروه از راه صحيح وارد ميشدند، ميان اين دو اصل منافاتى نمى ديدند.

مى گويد: وقتى قاضى عبد الجبار معتزلى (ت 514) بر خانه صاحب بن عباد وارد شد، ديد رئيس اشاعره وقت «ابو اسحاق اسفرائنى» (ت 413) در آنجا نشسته است به عنوان طعن گفت «سُبْحَانَ مَنْ تَنَزَّهَ عَنِ الفَحْشَاء» اشاره به اينكه اشاعره به خاطر افراط در توحيد افعالى، منكرات را، مخلوق و مراد او مى دانند، اسفرائيى در مقابل، به نقطه ضعف معتزله اشاره كرد و گفت: «سُبْحانَ مَنْ لا يَجْرِي فِي ملكه إلاّ ما يَشَاءُ» اشاره بر اينكه معتزله به خاطر محدود كردن دائره خلقت و اراده او معتقد شده اند كه در جهان هستى چيزهائى رخ مى دهد كه از قلمرو مشيت او بيرون است[1] حق اين است كه هر دو گروه « چون نديدند حقيقت ره افسانه زدند».

تا اينجا ديدگاه هاى هر دو مكتب وانگيزه هاى صاحبان آن را در ميزان گستردگى اراده خدا بيان كرديم[2] وما در آينده يادآور خواهيم شد كه هر دو گروه «چون نديدند حقيقت، ره افسانه زدند» وآنچه را كه در اين مورد با موازين علمى وعقلى موافق است وكتاب وسنت نيز آن را تاييد مى كند; مطرح خواهيم كرد، اينك در اينجا دلائل اشاعره را بر گستردگى قدرت مى آوريم:

دلائل اشاعره بر عموميت اراده الهى:

1ـ از آنجا كه اراده از صفات ذات است، قهرا بايد بر همه چيز تعلق بگيرد،