اختلاف درگرفت. در اين ميان، شيعيان، اين منصب را حقّ حضرت على (ع)
دانستند و از اين زمان بود كه تشيّع به عنوان مذهبى رسمى نمودار گشت.
انشعاب
در تشيّع:
تا
هنگام شهادت امام حسين (ع) شيعيان يكپارچگى خويش را حفظ كردند و انشعابى در اين
مذهب رخ ننمود (شيعه در اسلام، 60). از آن پس بر اثر
حوادث گوناگون، هر بار اقليّتى از شيعيان، از اصول نخستين تشيّع روى برتافتند و
راه خويش را از اكثريّت جدا كردند. در ميان فرقههاى مختلف شيعه، آن كه بيشترين
پيروان را دارد و اصول نخستين تشيّع را حفظ كرده است، «اماميّه» است. اماميّه
امروزه پيروان بسيارى در سراسر دنيا دارد. از نظر شمار پيروان، پس از اماميّه، به
ترتيب، اسماعيليّه و زيديّه جاى دارند؛ امّا بيشترينه فِرَق شيعه از ميان
رفتهاند و جز نام و يادى در تاريخ، اثرى از آنها بر جاى نمانده است. شمار فِرَق
شيعه را تا صد فرقه دانستهاند؛ امّا مشهورترين آنها عبارتاند از: اماميّه،
كيسانيّه، زيديّه، اسماعيليّه، فطحيّه و غلات. برخى فرقههاى شيعه به سختى انحراف
يافته و از دين درآمدهاند؛ چنان كه علماى شيعه از آنان با عنوان «فرقههاى ضالّه»
ياد مىكنند. از اين فرقههايند:
شيخيّه،
بهائيّه و احمديّه (فرهنگنامه فرقههاى اسلامى، 177؛ فرق و مذاهب كلامى،
337، 343 و 351).
پديد
آمدن فرقههاى مختلف در تشيّع به عللى متعدّد باز مىگردد؛ از جمله تحولات
اجتماعى، درك ناصحيح مفاهيم دينى و منافع و اغراض شخصى. اختلاف اصلى شيعيان بر سر
شمار امامان و چگونگى تعيين امام است؛ اما همين اختلاف به تدريج در سه محور توسعه
يافته است: 1. امامت و جانشينى رسول خدا 6 و چگونگى تعيين، نصب و ويژگىهاى شخصى
امام؛ 2. مسائل فكرى و اصول عقيدتى؛ 3. مسائل فرعى فقهى.
***
فروع دين: احكام عملى شريعت
تعاليم
آيين اسلام، داراى دو بخش اعتقادى و عملىاند. بخش اعتقادى، از اصول دين و مذهب
سخن مىگويد و بخش عملى، از فروع دين. بخش دوم را از آن رو «فروع» خوانند كه در
برابر «اصول» جاى دارد