اُشْتُرينان‌، بخش‌ و شهري‌ واقع‌ در شهرستان‌ بروجرد از استان‌ لرستان‌.
بخش‌اشترينان‌: اشترينان‌يكى‌ ازبخشهاي‌دوگانة شهرستان‌بروجرد است‌ و در شمال‌ آن‌ قرار دارد. اين‌ بخش‌ كه‌ داراي‌ 3 دهستان‌ به‌ نامهاي‌ اشترينان‌، برده‌سره‌ و گودرزي‌ است‌، 104 آبادي‌ دارد كه‌ از اين‌ ميان‌ 31 آبادي‌ خالى‌ از سكنه‌ است‌ ( آمارنامه‌، 1372ش‌، 15، 20). بخش‌ اشترينان‌ از شرق‌ و جنوب‌ به‌ بخش‌ مركزي‌، و از غرب‌ و جنوب‌ غربى‌ به‌ شهرستان‌ خرم‌آباد، و از شمال‌ به‌ شهرستان‌ ملاير از استان‌ همدان‌ محدود است‌ (همان‌، 10).
اين‌ بخش‌ در يكى‌ از دشتهاي‌ پيشكوهى‌ زاگرس‌ قرار گرفته‌ است‌ (نقشة عمليات‌) و به‌ علت‌ همجواري‌ با كوههاي‌ كرّو و يزدگرد داراي‌ آب‌ و هواي‌ ويژة مناطق‌ كوهستانى‌ با زمستانهاي‌ سرد و تابستانهاي‌ معتدل‌ و خشك‌ است‌. ميانگين‌ بارش‌ سالانة آن‌ 350 ميلى‌متر گزارش‌ شده‌ است‌ ( جغرافيا...، 2/1097).
جمعيت‌ اين‌ بخش‌ 516 ،41نفر ( 442 ،7خانوار) است‌ كه‌ 359 ،5نفر ( 164 ،1خانوار) در مناطق‌ شهري‌ (اشترينان‌) و 157 ،36نفر ( 278 ،6خانوار) در روستاها سكنى‌ دارند ( آمارنامه‌، 1372ش‌، 78). فعاليت‌ اقتصادي‌ ساكنان‌ اين‌ بخش‌ بيشتر زراعت‌، كارگري‌ ساده‌ و دامداري‌ است‌، ولى‌ در كنار كارهاي‌ اصلى‌ به‌ قالى‌بافى‌ نيز مى‌پردازند ( فرهنگ‌ اقتصادي‌...، «2/29»، «5/29»؛ فرهنگ‌ جغرافيايى‌...، 6/16).
كشت‌ گندم‌ و جو، حبوبات‌، نباتات‌ علوفه‌اي‌، سيب‌ زمينى‌ و پياز در اين‌ ناحيه‌ رايج‌ است‌، نيز انگور، سيب‌ و محصولات‌ جاليزي‌ و گوجه‌ فرنگى‌ در اين‌ بخش‌ به‌ عمل‌ مى‌آيد ( فرهنگ‌ اقتصادي‌، «2/29»، «3/29»).آب‌مورد نياز كشاورزي‌اين‌ناحيه‌ از قنات‌،چشمه‌،رودخانه‌ و چاههاي‌ عميق‌ و نيمه‌ عميق‌ تأمين‌ مى‌شود (همان‌، «4/29»). درگذشته‌، آب‌ مورد نياز بخش‌ از 4 رشته‌ قنات‌ به‌ نامهاي‌ سراب‌ مردانه‌، سراب‌ زنانه‌، قنات‌ بچگانه‌ و قنات‌ كبيريه‌ تأمين‌ مى‌شده‌ است‌ ( فرهنگ‌ جغرافيايى‌، همانجا). پرورش‌ گاو، گوسفند و بز از ديگر فعاليتهاي‌ اقتصادي‌ ساكنان‌ بخش‌ شمرده‌ مى‌شود ( فرهنگ‌ اقتصادي‌، «4/29»، «5/29»)؛ چنانكه‌ 005 ،73گوسفند و بره‌، 280 ،12بز و بزغاله‌ و 823 ،6رأس‌ گاو و گوساله‌ در اين‌ ناحيه‌ نگهداري‌ مى‌شود( فرهنگ‌ روستايى‌، 174). پرورش‌ طيور و نيز زنبورداري‌ در اين‌ بخش‌ رواج‌ دارد ( فرهنگ‌ اقتصادي‌، همانجا).
در ميان‌ جمعيت‌ فعال‌ بخش‌ اشترينان‌ 5/91% آن‌ شاغل‌، و بقيه‌ بيكارند ( آمارنامه‌، 1372ش‌، 61). 3/65% از افراد 6 ساله‌ به‌ بالا باسواد، و بقيه‌ بى‌سوادند (همان‌، 78).
مؤسسات‌ آموزشى‌ و فرهنگى‌ بخش‌ اشترينان‌ در 1365ش‌، 60 دبستان‌، 12 مدرسة راهنمايى‌ و 4 كتابخانة عمومى‌ گزارش‌ شده‌ است‌ ( فرهنگ‌ روستايى‌، 198). همچنين‌ امكانات‌ بهداشتى‌ و درمانى‌ آن‌ شامل‌ مركز بهداشتى‌ و درمانى‌ در 10 آبادي‌، خانة بهداشت‌ در 9 آبادي‌ و داروخانه‌ در 3 آبادي‌ بوده‌ است‌ (همان‌، 222). اين‌ بخش‌ داراي‌ 55 مسجد، 15 حسينيه‌ و 17 امامزاده‌ است‌ (همان‌، 270). ساكنان‌ اشترينان‌ شيعه‌ هستند و به‌ گويش‌ لري‌ سخن‌ مى‌گويند ( فرهنگ‌ جغرافيايى‌، همانجا). بقايايى‌ از طايفة روزبهانى‌، از طوايف‌ لر كوچك‌، در اين‌ ناحيه‌ زندگى‌ مى‌كنند (امان‌ اللهى‌، 133).
شهر اشترينان‌: اين‌ شهر مركز بخش‌ اشترينان‌ است‌ و در 18 كيلومتري‌ شمال‌ غرب‌ شهر بروجرد و در مسير ارتباطى‌ بروجرد به‌ ملاير (نقشة عمليات‌) و در 48 و 40 طول‌ شرقى‌ و 34 و 1 عرض‌ شمالى‌ واقع‌ است‌. ارتفاع‌ آن‌ از سطح‌دريا 820 ،1متر است‌ (مفخم‌، 28؛ پاپلى‌، 60). اشترينان‌ در آغاز سدة حاضر مركز سيلاخور عليا بوده‌ است‌ (كيهان‌، 2/443-444؛ كريمى‌، 78).
جمعيت‌ اشترينان‌ در فاصلة سرشماري‌ سالهاي‌ 1335 تا 1355ش‌ كاستى‌ داشت‌، ولى‌ آمار سال‌ 1365ش‌ افزايش‌ نشان‌ مى‌دهد. در نخستين‌ دورة سرشماري‌ رسمى‌ (1335ش‌) جمعيت‌ آن‌ 021 ،4نفر و درآخرين‌دوره‌(1365ش‌) 859 ،4نفرگزارش‌شده‌است‌( گزارش‌...، 1؛ آمارنامه‌، 1369ش‌، 20؛ سرشماري‌...، 18). بر پاية سرشماري‌ سال‌ 1372ش‌ جمعيت‌ اشترينان‌ 359 ،5نفر (164 ،1خانوار) بوده‌ است‌ ( آمارنامه‌، 1372ش‌، همانجا). نسبت‌ جنسى‌ در اين‌ شهر 105 نفر مرد در برابر 100 نفر زن‌ گزارش‌ شده‌ است‌ ( سرشماري‌، همانجا). 1/73% افراد 6 ساله‌ به‌ بالا در اين‌ شهر باسواد و بقيه‌ بى‌سوادند ( آمارنامه‌، همانجا). از ميان‌ اهالى‌ فعال‌ شهر 9/82% شاغلند (همان‌، 61) كه‌ در رشته‌هاي‌ كشاورزي‌، دامپروري‌، ساختمان‌، صنعت‌ و... فعاليت‌ دارند ( سرشماري‌، همانجا).
هم‌ اكنون‌، از خانوارهاي‌ ساكن‌ در شهر 8/98% از برق‌، 7/96% از آب‌ لوله‌كشى‌ استفاده‌ مى‌كنند. خطوط تلفن‌ نيز در اين‌ شهر داير است‌. آب‌ آشاميدنى‌ 9/98% از خانوارهاي‌ اين‌ شهر از مخزن‌ عمومى‌ تأمين‌ مى‌شود. 8/65% خانوارها براي‌ سوخت‌ و گرما از نفت‌ سفيد استفاده‌ مى‌كنند (همان‌، 19).
مآخذ: آمارنامة استان‌ لرستان‌ (1369ش‌)، مركز آمار ايران‌، تهران‌، 1369ش‌؛ آمارنامة استان‌ لرستان‌ (1372ش‌)، مركز آمار ايران‌، تهران‌، 1373ش‌؛ امان‌ اللهى‌ بهاروند، سكندر، قوم‌ لر، تهران‌، 1360ش‌؛ پاپلى‌ يزدي‌، محمدحسين‌، فرهنگ‌ آباديها و مكانهاي‌ مذهبى‌ كشور، مشهد، 1367ش‌؛ جغرافياي‌ كامل‌ ايران‌، وزارت‌ آموزش‌ و پرورش‌، تهران‌، 1366ش‌؛ سرشماري‌ عمومى‌ نفوس‌ و مسكن‌ (1365ش‌)، نتايج‌ تفصيلى‌، شهرستان‌ بروجرد، مركز آمار ايران‌، تهران‌، 1367ش‌؛ فرهنگ‌ اقتصادي‌ دهات‌ ومزارع‌، شهرستان‌ بروجرد، جهاد سازندگى‌، تهران‌، 1360ش‌؛ فرهنگ‌ جغرافيايى‌ ايران‌، دايرة جغرافيايى‌ ستاد ارتش‌، تهران‌، 1330ش‌؛ فرهنگ‌ روستايى‌ (1365ش‌)، كل‌ كشور، مركز آمار ايران‌، تهران‌، 1369ش‌؛ كريمى‌، بهمن‌، جغرافياي‌ مفصل‌ تاريخى‌ غرب‌ ايران‌، تهران‌، 1316ش‌؛ كيهان‌، مسعود، جغرافياي‌ مفصل‌ ايران‌، تهران‌، 1311ش‌؛ گزارش‌ مشروح‌ حوزة سرشماري‌ بروجرد، وزارت‌ كشور، تهران‌، 1338ش‌؛ مفخم‌ پايان‌، لطف‌ الله‌، فرهنگ‌ آباديهاي‌ ايران‌، تهران‌، 1339ش‌؛ نقشة عمليات‌ مشترك‌ زمينى‌، همدان‌ و خرم‌ آباد، سازمان‌ جغرافيايى‌ كشور، تهران‌، گ‌ 5 - 39، 1368ش‌، گ‌ 9- 39، 1371ش‌. مژگان‌ نظامى‌