اُسِيْد بْن‌ِ حُضِيْرِ بْن‌ِ سِماك‌، ابويحيى‌ د شعبان‌ 0/ژوئية 41، از بزرگان‌ قبيلة اوس‌، يار پيامبر ص‌ و يكى‌ از نقباي‌ دوازده‌گانه‌ در بيعت‌ دوم‌ عقبه‌. كنية وي‌ را ابو حضير و جز آن‌ نيز آورده‌اند ابن‌ سعد، /03؛ ابن‌ حبان‌، 3؛ ابن‌ منجويه‌، /5؛ ابن‌ قيسرانى‌، /9؛ ابن‌ عساكر، /2.
پدرش‌ حضير الكتائب‌ به‌ روزگار جاهليت‌، بزرگ‌ قبيلة اوس‌ و فرمانده‌ آنان‌ در پيكار بُعاث‌ با قبيلة خزرج‌ بود و هم‌ در آن‌ پيكار كشته‌ شد ابن‌ سعد، /04. اسيد نيز پس‌ از پدرش‌ در جاهليت‌ و اسلام‌ از بزرگان‌ و خردمندان‌ قوم‌ خود به‌ شمار مى‌رفت‌؛ نوشتن‌ مى‌توانست‌ و در شنا و تيراندازي‌ مهارت‌ داشت‌. از اين‌ رو وي‌ را چون‌ پدرش‌ «كامل‌» مى‌خواندند. دو سال‌ پيش‌ از هجرت‌، به‌ دست‌ مصعب‌ بن‌ عمير، فرستادة پيامبر به‌ مدينه‌، اسلام‌ آورد همانجا. در بيعت‌ دوم‌ عقبه‌ حضور يافت‌ و با رسول‌ خدا ص‌ بيعت‌ كرد و به‌ عنوان‌ يكى‌ از نقباي‌ دوازده‌گانه‌، نقيب‌ قبيلة خود، اوس‌، شد ابن‌ هشام‌، /7 - 8. پس‌ از هجرت‌، رسول‌ خدا ص‌ ميان‌ او و زيد بن‌ حارثه‌ عقد برادري‌ بست‌ ابن‌ سعد، /05. برخى‌ آورده‌اند كه‌ اسيد در غزوة بدر شركت‌ نداشت‌ ابن‌ هشام‌، /8؛ واقدي‌، /16؛ ابن‌ سعد، همانجا؛ قس‌: ابن‌ حبان‌، همانجا، كه‌ به‌ شركت‌ وي‌ در بدر تصريح‌ دارد، اما در ديگر غزوات‌ و برخى‌ سريه‌ها حضور داشت‌. به‌ نوشتة واقدي‌ /15، 40 رسول‌ خدا ص‌ درفش‌ اوس‌ را در غزوة احد بدو سپرد و وي‌ از جملة كسانى‌ بود كه‌ در اين‌ جنگ‌ پيامبر را ترك‌ نگفت‌. در غزوات‌ حنين‌ و تبوك‌ نيز درفش‌ اوس‌ را در دست‌ داشت‌ همو، /95، 96. در غزوة طائف‌ به‌ دستور پيامبر به‌ ابراهيم‌ بن‌ جابر، يكى‌ از غلامان‌ شهر طائف‌ كه‌ به‌ مسلمانان‌ پيوسته‌، و آزاد شده‌ بود، قرآن‌ و احكام‌ دين‌ را تعليم‌ داد همو، /32. در سرية اُسامة بن‌ زيد نيز از جملة بزرگان‌ صحابى‌ بود كه‌ تحت‌ فرمان‌ وي‌ قرار داشت‌ ابن‌ ابى‌ الحديد، /2.
اسيد پس‌ از رحلت‌ پيامبر، در واقعة سقيفه‌ جانب‌ مهاجران‌ را گرفت‌ ابن‌ هشام‌، /07 و به‌ زعم‌ خزرجيان‌ نخستين‌ كس‌ از انصار بود كه‌ با ابوبكر بيعت‌ كرد زبير بن‌ بكار، 78 و اوسيان‌ را برانگيخت‌ تا با ابوبكر بيعت‌ كنند ابن‌ ابى‌ الحديد، /9 و اين‌ به‌ سبب‌ حسادتى‌ بود كه‌ وي‌ نسبت‌ به‌ سعد بن‌ عباده‌ رئيس‌ قبيلة خزرج‌ داشت‌ همو، /0. در همين‌ واقعه‌ بود كه‌ همراه‌ عمر براي‌ گرفتن‌ بيعت‌ از على‌ ع‌ به‌ خانة فاطمه‌ ع‌ رفت‌. همگامى‌ وي‌ با مهاجران‌ و بيعتش‌ با ابوبكر در انتخاب‌ وي‌ به‌ خلافت‌ تأثير بسزايى‌ داشت‌ همو، /1؛ ابن‌ اثير، /2.
از شركت‌ اسيد در فتوحات‌ اطلاع‌ چندانى‌ در دست‌ نيست‌؛ اما به‌ نوشتة ابن‌ عساكر همانجا، همراه‌ عمر در جابيه‌ و نيز فتح‌ بيت‌ المقدس‌ حضور داشته‌ است‌. نيز گفته‌اند كه‌ عمر او را بر محلة انصار گماشت‌ همانجا.
اسيد از رسول‌ خدا ص‌ رواياتى‌ دارد ابن‌ ماجه‌، /66 و گروهى‌ چون‌ عبدالرحمان‌ بن‌ ابى‌ ليلى‌ ابوبشر دولابى‌، /3، عايشه‌ و ابن‌ عمر ابن‌ ابى‌ حاتم‌، /10، أنس‌ بن‌ مالك‌، عكرمة بن‌ خالد، زيد بن‌ اسلم‌ طبرانى‌، /73-74، 77، ابوسعيد خدري‌ دارقطنى‌، /55، محمد بن‌ ابراهيم‌ بن‌ حارث‌ بيهقى‌، /4، كعب‌ ابن‌ مالك‌ ابن‌ عساكر، همانجا و ديگران‌ از وي‌ روايت‌ كرده‌اند.
مورخان‌ اهل‌ سنت‌، اسيد را به‌ عقل‌ و رأي‌ ستوده‌ و از حسن‌ صوت‌ او در قرائت‌ قرآن‌ ياد كرده‌ ابن‌ عبدالبر، /3؛ ابن‌ عساكر، /0-1 و كراماتى‌ چند بدو نسبت‌ داده‌اند ابن‌ سعد، /06؛ ابن‌ مبارك‌، 80؛ طبرانى‌، /76؛ قس‌: امينى‌، 1/07- 08. اما علماي‌ شيعى‌ وي‌ را به‌ سبب‌ مخالفتش‌ با على‌ ع‌ در سقيفه‌ و نيز به‌ سبب‌ روايتى‌ حاكى‌ از آنكه‌ وي‌ از جمله‌ كسانى‌ بود كه‌ مى‌خواسته‌اند خانة فاطمه‌ ع‌ را بسوزاند، نكوهيده‌اند حائري‌، 0؛ خويى‌، /12.
به‌ نوشتة ابن‌ سعد همانجا، اسيد در شعبان‌ 0ق‌ درگذشت‌، عمر بر وي‌ نماز گزارد و در بقيع‌ به‌ خاك‌ سپرده‌ شد، اما خليفة بن‌ خياط سال‌ وفاتش‌ را 1ق‌ دانسته‌ است‌ تاريخ‌، /46.
مآخذ: ابن‌ ابى‌ حاتم‌، عبدالرحمان‌، الجرح‌ و التعديل‌، حيدرآباد دكن‌، 371ق‌/ 952م‌؛ ابن‌ ابى‌ الحديد، عبدالحميد، شرح‌ نهج‌ البلاغة، به‌ كوشش‌ محمد ابوالفضل‌ ابراهيم‌، قاهره‌، 959-962م‌؛ ابن‌ اثير، على‌، اسد الغابة، قاهره‌، 280ق‌؛ ابن‌ حبان‌، محمد، مشاهير علماء الامصار، قاهره‌، 379ق‌/959م‌؛ ابن‌ سعد، محمد، طبقات‌ الكبري‌، بيروت‌، دارصادر؛ ابن‌ عبدالبر، يوسف‌، الاستيعاب‌، به‌ كوشش‌ على‌ محمد بجاوي‌، قاهره‌، 380ق‌/960م‌؛ ابن‌ عساكر، على‌، تاريخ‌ مدينة دمشق‌، چ‌ تصويري‌، عمان‌، دارالبشير؛ ابن‌ قيسرانى‌، محمد، الجمع‌ بين‌ كتابى‌ ابى‌ نصر الكلاباذي‌ و ابى‌ بكر الاصبهانى‌، حيدرآباد دكن‌، 323ق‌؛ ابن‌ ماجه‌، محمد، سنن‌، به‌ كوشش‌ محمد فؤاد عبدالباقى‌، بيروت‌، 395ق‌/975م‌؛ ابن‌ مبارك‌، عبدالله‌، الزهد و الّرقائق‌، به‌ كوشش‌ حبيب‌ الرحمان‌ الاعظمى‌، هند، 385ق‌/966م‌؛ ابن‌ منجويه‌، احمد، رجال‌ صحيح‌ مسلم‌، به‌ كوشش‌ عبدالله‌ ليثى‌، بيروت‌، 407ق‌/987م‌؛ ابن‌ هشام‌، عبدالملك‌، السيرة النبوية، به‌ كوشش‌ مصطفى‌ سقا و ديگران‌، قاهره‌، 355ق‌/ 936م‌؛ ابوبشر دولابى‌، محمد، الكنى‌ و الاسملو، حيدرآباد دكن‌، 322ق‌؛ امينى‌، عبدالحسين‌، الغدير، بيروت‌، دارالكتاب‌ العربى‌؛ بيهقى‌، احمد، دلائل‌ النبوة، به‌ كوشش‌ عبدالمعلى‌ قلعجى‌، بيروت‌، 405ق‌/985م‌؛ حائري‌، محمد، منتهى‌ المقال‌، تهران‌، 300ق‌؛ خليفة بن‌ خياط، تاريخ‌، به‌ كوشش‌ سهيل‌ زكار، دمشق‌، 967م‌؛ خويى‌، ابوالقاسم‌، معجم‌ الرجال‌ الحديث‌، بيروت‌، دارالزهراء؛ دارقطنى‌، على‌، المؤتلف‌ و المختلف‌، به‌ كوشش‌ موفق‌ بن‌ عبدالله‌، بيروت‌، 406ق‌/986م‌؛ زبير بن‌ بكار، الاخبار الموفقيات‌، به‌ كوشش‌ سامى‌ مكى‌ عانى‌، بغداد، 972م‌؛ طبرانى‌، سليمان‌، المعجم‌ الكبير، به‌ كوشش‌ حمدي‌ عبدالمجيد سلفى‌، بغداد، 397ق‌؛ واقدي‌، محمد، المغازي‌، به‌ كوشش‌ مارسدن‌ جونز، لندن‌، 966م‌.
على‌ بيات‌