اِبْن‌ِ مُغَلّس‌، ابوالحسن‌ عبدالله‌ بن‌ احمد بن‌ محمد بغدادي‌ (د 4 جمادي‌الثانى‌ 324ق‌/29 آوريل‌ 936م‌)، فقيه‌ ظاهري‌. از جزئيات‌ زندگى‌ او اطلاعى‌ در دست‌ نيست‌. به‌ گفتة ابن‌ نديم‌ (ص‌ 272) وي‌ رياست‌ ظاهريان‌ را در زمان‌ خود بر عهده‌ داشت‌ و طالبان‌ علم‌ از ديگر بلاد به‌ قصد استفاده‌ از او به‌ بغداد مى‌آمدند. ابن‌ مغلس‌ نزد ابوبكر محمد ابن‌ داوود فرزند پيشواي‌ مذهب‌ ظاهري‌ درس‌ خواند و پيرو اين‌ مذهب‌ شد. وي‌ همچنين‌ از جدش‌ محمد بن‌ مغلس‌، على‌ بن‌ داوود قنطري‌، ابوقلابه‌ رقاشى‌، عبدالله‌ بن‌ احمد بن‌ حنبل‌ و ديگران‌ حديث‌ فراگرفت‌. از شاگردان‌ او مى‌توان‌ از ابوالحسن‌ حيدرةبن‌ عمر زندرودي‌ و على‌ بن‌ محمد بغدادي‌ نام‌ برد (ابواسحاق‌ شيرازي‌، 150). برخى‌ نيز چون‌ ابوالمفضل‌ شيبانى‌ از او روايت‌ كرده‌اند (ذهبى‌، 15/77؛ قس‌: خطيب‌، 9/385). ابن‌ مغلس‌ در انتشار مذهب‌ ظاهري‌ نقشى‌ اساسى‌ داشته‌ است‌ (خطيب‌، همانجا)، و به‌ گفتة ابواسحاق‌ شيرازي‌ (همانجا) مذهب‌ ظاهري‌ از طريق‌ شاگرد او ابوالحسن‌ حيدره‌ در بغداد گسترش‌ يافته‌ است‌. ابن‌ حزم‌ گاه‌ برخى‌ نظرات‌ او را نقل‌ كرده‌ است‌ (مثلاً نك: 4/609). وي‌ پس‌ از شصت‌ و اندي‌ سال‌ (نك: ذهبى‌، 15/78) در اثر سكته‌ درگذشت‌ (صولى‌، 83).
ابن‌ مغلس‌ تأليفاتى‌ در فقه‌ ظاهري‌ داشته‌ كه‌ اثري‌ از آنها بر جاي‌ نمانده‌ است‌؛ از آن‌ جمله‌ است‌ احكام‌ القرآن‌، كتاب‌ الطلاق‌، كتاب‌ الولاء و الموضح‌ كه‌ اثر اخير به‌ گفتة ابواسحاق‌ شيرازي‌ (همانجا) كتابى‌ مهم‌ پيرامون‌ مختصر مزنى‌ بوده‌ است‌ (نك: ابن‌ نديم‌، همانجا؛ ذهبى‌، 15/77).
على‌ بن‌ عبدالعزيز بن‌ محمد دولابى‌ كتابى‌ بنام‌ الرد على‌ ابن‌ المغلس‌ نوشته‌ است‌ (ابن‌ نديم‌، 292).
مآخذ: ابن‌ حزم‌، على‌، الاحكام‌، بيروت‌، 1407ق‌/1987م‌؛ ابن‌ نديم‌، الفهرست‌؛ ابواسحاق‌ شيرازي‌، طبقات‌ الفقهاء، بغداد، 1356ق‌؛ خطيب‌ بغدادي‌، احمد، تاريخ‌ بغداد، قاهره‌، 1349ق‌؛ ذهبى‌، محمد، سيراعلام‌ النبلاء، به‌ كوشش‌ شعيب‌ ارنؤوط و ابراهيم‌ زيبق‌، بيروت‌، 1404ق‌/1984م‌؛ صولى‌، محمد، اخبار الراضى‌ بالله‌، به‌ كوشش‌ هيورث‌ دن‌، قاهره‌، 1935م‌. محمد هادي‌ مؤذن‌ جامى‌
تايپ‌ مجدد و ن‌ * 1 * زا
ن‌ * 2 * زا