اِبْن‌ِ مَخْلَد، ابوعبدالله‌ محمد بن‌ مخلد بن‌ حفص‌ دوري‌ عطار (233-24 جمادي‌الا¸خر 331ق‌/848 - 5 مارس‌ 943م‌)، محدث‌ بغدادي‌. وي‌ در محلة دور در جانب‌ شرقى‌ بغداد مى‌زيسته‌ و از مسلم‌ بن‌ حجاج‌ نيشابوري‌، زبير بن‌ بكار، يعقوب‌ بن‌ ابراهيم‌ دروقى‌ و حسن‌ بن‌ عرفه‌ و جمعى‌ ديگر حديث‌ شنيده‌ است‌ (خطيب‌، 3/310-311) و نيز با عده‌اي‌ از شاگردان‌ احمد بن‌ حنبل‌ چون‌ صالح‌ پسرش‌، ابوداوود سجستانى‌ و ديگران‌ همنشينى‌ داشته‌ و از آنان‌ حديث‌ نقل‌ كرده‌ است‌ (ابن‌ ابى‌ يعلى‌، 2/73). مقام‌ علمى‌، وثاقت‌ و سخت‌ كوشى‌ وي‌ را در طلب‌ علم‌، دارقطنى‌ و خطيب‌ بغدادي‌ (نك: خطيب‌، همانجا) تأييد كرده‌اند (نيز نك: ذهبى‌، 15/257؛ ابن‌ حجر، 5/374).
از شاگردان‌ و راويان‌ ابن‌ مخلد افرادي‌ چون‌ دارقطنى‌، محمد بن‌ حسين‌ آجري‌، ابوالعباس‌ ابن‌ عقده‌، ابوحفص‌ ابن‌ شاهين‌، ابوبكر ابن‌ جعابى‌ و ابوعبيدالله‌ مرزبانى‌ را مى‌توان‌ نام‌ برد (نك: دارقطنى‌، 1/27، جم؛ ابن‌ شاهين‌، 50، 52؛ خطيب‌، 3/310).
از آثار اوست‌: السنن‌ فى‌ الفقه‌، آلا¸داب‌، المسند (ابن‌ نديم‌، 288) و نيز اخبار الصبيان‌ و مايستدل‌ به‌ على‌ رشد الغلام‌ (ابن‌ مستوفى‌، 1/130) كه‌ نشانى‌ از آنها در دست‌ نيست‌، ولى‌ برخى‌ ديگر از آثار او به‌ صورت‌ خطى‌ يافت‌ مى‌شوند: 1. الامالى‌ ( فهرس‌، 260، 357- 358، 560؛ ظاهريه‌، 109)؛ 2. مارواه‌ الاكابر عن‌ الامام‌ مالك‌ بن‌ انس‌ و غيره‌ ( فهرس‌، 521؛ ظاهريه‌، همانجا؛ )؛ GAS,I/181 3. المنتقى‌، كه‌ نسخة خطى‌ آن‌ در مدينه‌ وجود دارد (نك: زركلى‌، 7/93).
مآخذ: ابن‌ ابى‌ يعلى‌، محمد، طبقات‌ الحنابلة، به‌ كوشش‌ محمد حامد فقى‌، قاهره‌، 1371ق‌/1952م‌؛ ابن‌ حجر، احمد، لسان‌ الميزان‌، حيدرآباد دكن‌، 1331ق‌؛ ابن‌ شاهين‌، عمر، تاريخ‌ اسماء الثقات‌، به‌ كوشش‌ عبدالمعطى‌ امين‌ قلعجى‌، بيروت‌، 1406ق‌/1986م‌؛ ابن‌ مستوفى‌، مبارك‌، تاريخ‌ اربل‌، به‌ كوشش‌ سامى‌ صقار، بغداد، 1394ق‌؛ ابن‌ نديم‌، الفهرست‌؛ خطيب‌ بغدادي‌، احمد، تاريخ‌ بغداد، قاهره‌، 1350ق‌؛ دارقطنى‌، على‌، سنن‌، قاهره‌، 1386ق‌/1966م‌؛ ذهبى‌، محمد، سير اعلام‌ النبلاء، به‌ كوشش‌ شعيب‌ ارنؤوط و حسين‌ اسد، بيروت‌، 1405ق‌/1985م‌؛ زركلى‌، اعلام‌؛ ظاهريه‌، خطى‌ (حديث‌)؛ فهرس‌ مجاميع‌ المدرسة العمرية، به‌ كوشش‌ ياسين‌ محمد سواس‌، كويت‌، 1408ق‌/1987م‌؛ نيز: GAS.
على‌ رفيعى‌
تايپ‌ مجدد و ن‌ * 1 * زا
ن‌ * 2 * زا