بَهار، نخستین ماهنامۀ ادبی به زبان فارسی که به مدیریت و نویسندگی یوسف اعتصامی(د1316/1937م)، در تهران منتشر می‌شد. بهار در دو دورۀ مجزا انتشار یافته است: در دورۀ اول(از 10ربیع‌الآخر1328/ اول اردیبهشت1289، تا 25ذیقعدۀ1329ق/26آبان1290ش)12شماره به صورت نامرتب انتشار یافت. در دورۀ دوم(از شعبان1339/اردیبهشت1300تا جمادی‌الاول1341/دی 1301)مجله با انتشار 12شماره به کار خود پایان داد(صدرهاشمی، 2/26-28؛ آرین‌پور، 2/114).
مدیریت بهار چنان‌که گفته شد، در آغاز با یوسف اعتصامی بود. اما از شمارۀ چهارم به مدبرالممالک هرندی(مدیرروزنامۀ تمدن)واگذار گردید. در دورۀ دوم تا شمارۀ سوم، مدیریت مجله با عباس خلیلی(مدیر روزنامۀ اقدام)بود، ولی از این پس تا پایان کار، اعتصامی خود این این مسئولیت را بر عهده گرفت(صدرهاشمی، 2/26، 28؛ محیط، 234-235).
در دوره‌ای که روزنامه‌های گوناگون مانند ایران نو، شرق، مجلس و تمدن منتشر می‌شدند، اعتصامی فقدان نشریه‌ای ادبی را احساس می‌کرد(نک‌: 1/1)؛ از این‌رو، به پشتوانۀ تجربه‌ای که پیش‌تر در امر انتشار مجموعه‌ای با عنوان گنجینۀ فنون در تبریز اندوخته بود(محیط، 236)، و نیز به لحاظ ارتباط مستمری که با مجلات عربی و ترکی مانند الهلال، الجامعة و المقتطف داشت، دست به انتشار بهار زد(همو، 235). او خود در سرمقالۀ شمارۀ نخست بهار، مهم‌ترین انگیزۀ خویش را از انتشار این مجله، عرضۀ مطالب سودمند علمی، ادبی، اخلاقی، تاریخی، اقتصادی و فنون گوناگون به مردم ایران اعلام کرد(همانجا).
در مجلۀ بهار بیشتر ترجمۀ آثار نویسندگان اروپایی، عرب و ترک به چاپ می‌رسید؛ از آن جمله، آثار نویسندگانی چون: احمد حکمت، ولتر، ماکسیم گورکی، ویکتورهوگو، آلکساندر دوما، ابوالضیا توفیق، مصطفى لطفی منفلوطی، شیلر، ژان ژاک روسو، خانم میّ و مارک تواین(نک‌: بهار، 1/18، 23، 29، 145، 254، 414، 2/23، 110، 270، 296، 403).
موضوعهای مورد بحث در این آثار عبارت بود از ادبیات، شعر، شرح‌حال مشاهیر، مسائل فلسفی، اجتماعی و سیاسی، تعلیم و تربیت، زنان، تاریخ و علم. این آثار را عموماً خود اعتصامی و با اسلوبی خاص، با واسطۀ ترجمه‌های عربی و ترکی آنها و با مراجعه به منابعی مانند المقتطف و النظرات منفلوطی، به زبان فارسی ترجمه می‌کرد(همان، 1/245، 2/23؛ آرین‌پور، همانجا؛ محیط، 236-237).
اعتصامی با آنکه در سر مقالۀ نخستین شمارۀ بهار از تمامی نویسندگان برای همکاری دعوت کرده بود(نک‌: 1/2)، به نظر می‌رسد، این دعوت، چنان‌که باید پذیرفته نشد، و تنها در دورۀ دوم انتشار مجله، چند مقاله از نویسندگانی مانند علی دشتی، عبدالله مستوفی وعباس اقبال آشتیانی به چاپ رسید(نک‌: بهار، 2/211، 320، 346). در بخش اشعار این مجله، سروده‌هایی از شاعران قدیم و معاصر ایران از جمله حیدرعلی کمالی، علی اکبر دهخدا، غلامرضا رشید یاسمی و پروین اعتصامی به چاپ می‌رسید. در این میان، شمار سروده‌های پروین اعتصامی ـ که ظاهراً نخستین بار منتشر می‌شد ـ بیش از سروده‌های دیگر شاعران است(همان، 1/42- 44، 2/134-150).
بهار در اندک زمان، مقبول خاص و عام شد و به ویژه نزد فرهیختگان ایران جایگاهی خاص یافت و ایرانیان را در سطحی گسترده با آثار اروپایی آشنا ساخت(محیط، 235؛ صدر هاشمی، 2/27). دهخدا سبک و روش مجلۀ بهار را می‌ستود(ص «د») و محمدتقی بهار آن را مقدم برهمۀ مجلات ادبی می‌شمرد و بر آن بود که این مجله دریچه‌ای از ادبیات جدید را بر روی ایرانیان گشوده است(نک‌: آرین‌پور، همانجا). اقبال مردم از یک سو، و چاپ آثار اروپاییان از سوی دیگر، موجب رشک حاسدان و انتقاد تنگ‌نظران شد تا سرانجام، اعتصامی در آخرین شمارۀ بهار در مقام پاسخ‌گویی برآمد و چنین استدلال کرد که اگر کتابخانه‌های دنیا، مزین به ترجمۀ آثار بزرگان ایران است، چرا نباید ما از آثار ادبی و قلمی اروپا بهره ببریم(2/577-578).
اعتصامی با این جوابیه، به انتشار بهار پایان داد.
مآخذ: آرین‌پور، یحیى، از صبا تا نیما، تهران، 1354ش؛ اعتصامی، یوسف، «مقدمه»، بهار، تهران، 1321ش، چ 2؛ بهار، تهران، 1321ش، چ 2؛ دهخدا، علی اکبر، «تاریخچۀ زندگانی یوسف اعتصامی(اعتصام الملک)»(نک‌: هم‌ ، بهار)؛ صدر هاشمی، محمد، تاریخ جراید و مجلات ایران، اصفهان، 1363ش؛ محیط طباطبایی، محمد، تاریخ تحلیلی مطبوعات ایران، تهران، 1375ش.
علی میرانصاری