آقچه حِصار (آق‌حصار)، شهری از استان اشکودرا در شمال آلبانی، در 22 کیلومتری شمال شهر تیرانا و 48 کیلومتری جنوب خاوری اشکودرا و 20 کمـ دور از ساحل دریا با 000‘10 نفر جمعیت. آقچه حصار در یک منطقة کوهستانی واقع شده و دارای آب و هوای کوهستانی است. اطراف شهر را باغها و باغچه‌های بسیار احاطه کرده است.
وجه تسمیه: ترکان عثمانی این شهر را که دارای دژ سفید بزرگی است، آق‌حصار یا اقچه حصار (دژ سفید) نام نهاده‌اند. این شهر به زبان آلبانیایی کورویا و گروجا (خوش چشمه) نامیده می‌شود و در وقایع‌نامة آکروپولیتس از این شهر به نام کروآس یاد شده است.
سابقة تاریخی: از تاریخ بنیادگذاری این شهر اطلاعی در دست نیست. برای اولین‌بار در وقایع‌نامة آکروپولیتس در سدة 8ق/14م نامی از این شهر برده شده است. شهر در 744ق/1343م به دست ونیزیان افتاد و در 761ق/1360م به تصرف کنستانتین کاستریوتا درآمد، اما شهرت این شهر به عنوان زادگاه و جای فرمانروایی ژرژ کاستریوتا فرزند ژان کاستریوتا امیر اپیر بود که در کودکی به عنوان گروگان در دربار سلطان‌مراد عثمانی به سر می‌برد و به علت هوش سرشار و بی‌باکی، وی را اسکندربیگ لقب داده بودند. وی سپس یکی از سرکردگان سپاه ترک شد. او به ظاهر به دین اسلام گروید، ولی دیری نپایید که به علت پریشانی اوضاع حکومت عثمانی پس از جنگ نیش، ضمن لشکرکشی 847ق/1443م از فرصت بهره گرفت و گریخت و پیش از گریز، منشی سلطان‌مراد را وادار کرد حکمی را امضا کند که باید بر پایة آن، فرمانروای ترک دژ کورویا (آقچه‌حصار) شهر را به وی واگذارد. او به سوی اپیرای بالا رهسپار شد و هواخواهانی گرد آورد و کورویا را تصرف کرد. و در اواخر 852ق/1448م بر سرزمین اپیر چیرگی سراسری یافت. حکومت عثمانی سپاهیانی به فرماندهی علی پاشا، فیروزبیگ و مصطفی پاشا برای سرکوبی وی روانه کرد که با شکست روبه‌رو شدند. سلطان مراد شخصاً به جنگ او رهسپا شد و در 854ق/1450م بر کورویا تاخت، اما کاری از پیش نبرد. سلطان در آخر ذیحجة 854ق/2 فوریة 1451م مرد و اسکندربیگ در روزگار پادشاهی سلطان‌محمد فاتح نیز کشمکش خود را با ترکان دنبال کرد و در 862ق/1457م در دشت آلسیو (لش) پیروزی مهمی در جنگ با ترکان عثمانی به دست آورد. گفته‌اند که 000‘40 نفر در این جنگ کشته شدند. سلطان‌محمد فاتح در 865ق/1461م با وی صلح کرد، اما این صلح بیش از 3 سال نپایید و در 869ق/1464م بار دیگر جنگ میان سلطان‌محمد و اسکندربیگ درگرفت و این‌بار نیز سلطان‌محمد شکست خورد. در فاصلة سالهای 871-873ق/1466-1468م در برابر محاصره‌های سخت پایداری کرد، اما در 884ق/1479م این شهر به تصرف حکومت عثمانی درآمد. شهر بعدها به صورت مرکز طریقة دراویش فرقة بکتاشی درآمد. اکنون آرامگاههای بسیاری از شیوخ بکتاشی در پیرامون شهر دیده می‌شود مانند آرامگاه صاری سالتیق دده و حاج‌حمزه بابا و باباعلی. دژ مشهور شهر به فرمان رشیدپاشا در 1248ق/1832م ویران گردید.
وضع کنونی: شهر در سالهای اخیر گسترش یافته است. ویرانه‌های دژ آقچه حصار هنوز برجاست. در آلبانی این شهر عنوان شهرستان جزء پیدا کرده است. در 1357ق/1938م دارای 500‘4 نفر جمعیت بوده که بعدها به 000‘10 نفر افزایش یافته است. بیشتر مردم شهر مسلمانند.

مآخذ: اسلام آنسیکلوپدیسی؛ اسناد و مکاتبات تاریخی ایران از تیمور تا شاه‌اسماعیل، به کوشش عبدالحسین نوایی، تهران، بنگاه ترجمه و نشر کتاب، 1356ش، صص 358، 484؛ ترک آنسیکلوپدیسی؛ خان‌ملک ساسانی، احمد، یادبودهای سفارت استانبول، تهران، 1345ش، صص 179، 180؛ دایره‌المعارف اسلام؛ دورانت، ویل، تاریخ تمدن، ترجمة فریدون بدره‌ای، تهران، اقبال، 1345ش، 6/310-311؛ فریدبک، محمد، تاریخ‌الدوله‌العلمیه‌العثمانیه، به کوشش احسان حقی، بیروت، دارالنفائس، 1403ق، ص 159؛ لاموش، لئون، تاریخ ترکیه، ترجمة سعیدنفیسی، تهران، کمیسیون معارف، 1316ش، صص 76، 77، 81، 365.
علی رفیعی