شيعه

شيعه: معتقد به امامت و خلافت بلافصل اميرمؤمنان، على عليه السّلام.

شيعه ـ بويژه در دوران اخير ـ هنگامى كه به طور مطلق به كار مى‌رود، مراد از آن خصوص شيعيان دوازده امامى است كه پس از پيامبر اكرم صلّى اللّه‌ عليه و آله قائل به امامت جانشينان دوازده گانه آن حضرت اند كه نخستين آنان اميرمؤمنان، على‌عليه‌السّلام وسپس دو فرزندگرامى اش امام حسن و امام حسين عليهما السّلام و نُه نفر از فرزندان امام حسين عليهم السّلام‌اند كه آخرينشان، حجة بن الحسن المهدى عجل اللّه‌ فرجه الشريف است(--> ائمّه). روايات فراوانى از طريق شيعه و اهل سنّت بر اين معنا دلالت دارد. البته به غير شيعيان اثنى عشر، همچون زيديه(--> زيديه)، اسماعيليه(--> اسماعيليه )و واقفيه( -->واقفيه)كه معتقد به خلافت بلافصل حضرت على عليه السّلام هستند، نيز شيعه اطلاق مى‌شود.(1)از عنوان ياد شده به مناسبت در بابهايى چون طهارت، صلات، خمس، زكات و وقف سخن گفته‌اند.

ايمان كه مراد از آن اعتقاد به امامت امامان دوازده گانه است، در افرادى همچون امام جمعه، امام جماعت و گيرنده خمس و زكات شرط است. بنابر اين، در نماز جمعه و جماعت اقتدا به غير شيعه دوازده امامى جايز و صحيح نيست؛ چنان كه پرداخت خمس و زكات به غير آنان مجزى نخواهد بود(2)( -->ايمان).

فرقه‌هاى شيعه غير دوازده امامى، همچون زيديان و اسماعيليان در صورت عدم دشمنى با اهل بيت عليهم السّلام ـ به گونه‌اى كه عنوان ناصبى(-->ناصبى)بر آنان صادق نباشد ـ بنابر قول مشهور محكوم به احكام اسلام(--> اسلام)بوده و احكام مخالف(--> مخالف)بر آنان جارى است.(3)

• (1)النهاية (ابن اثير) ، واژه «شيع» ؛ الحدائق الناضرة 22/ 206 ـ 207 ؛ بحار الأنوار 68/ 1 ـ 196 ؛ الكافى (كلينى) 1/ 287 ـ 332 و 525 ـ 535 ؛ ملحقات إحقاق الحق 13/ 1 ـ 369
• (2)جواهر الكلام 11/ 296 ، 13/ 273 ، 15/ 378 و 16/ 115
• (3)4/ 80 و6/ 67 ؛ التنقيح (الطهارة) 2/ 83 ـ 87