شماتت

شماتت: خشنودى از اتفاق ناخوشايند رخ داده براى ديگرى.

از آن به مناسبت در باب شهادات سخن گفته‌اند.

حكم تكليفى:اظهار شادمانى از بلايى كه براى برادر دينى (مؤمن) رخ داده حرام است.(1)در حديثى از امام صادق عليه السّلام آمده است: «كسى كه برادر دينى خود را بر گرفتارى اى‌كه برايش پيش آمده شماتت كند، از دنيا نمى‌رود، مگرآنكه بدان‌گرفتارى مبتلا شود». و در حديثى ديگر از رسول خدا صلّى اللّه‌ عليه وآله آمده است: «نسبت به برادر دينى خود اظهار شماتت مكن كه (اگر چنين كنى) خداوند او را مورد لطف و مرحمت خود قرار داده و تو را مبتلا مى‌گرداند».(2)

شماتت كردن مسلمان موجب تعزير(--> تعزير)است.(3)

شمارش

شمارش: عمل شمردن.

عنوان ياد شده در بابهاى صلات، حج و اطعمه و اشربه به كار رفته است.

شمردن عدد ركعتهاى نماز با انگشتان دست، سنگ ريزه و مانند آن، بويژه براى كسى كه زياد سهو مى‌كند، جايز است.(1)به تصريح برخى، شمارش به نحو ياد شده حتى بر كسى كه مى‌داند نمازى را كه شروع كرده، در آن سهو مى‌كند، واجب نيست.(2)

اعتماد كردن به ديگرى در شمارش عدد طواف جايز است.(3)برخى، در فردى كه به شمارش او اعتماد مى‌شود بلوغ و عقل را شرط دانسته‌اند.(4)در اينكه عدالت نيز در او شرط است يا نه، محل بحث است. برخى، شرط بودن آن را بعيد ندانسته‌اند.(5)در مقابل، برخى ديگر آن را شرط ندانسته‌اند.(6)

شمردن نان مكروه است.(7)

• (1)جواهر الكلام 41/ 58
• (1)تذكرة الفقهاء 3/ 292 ؛ الروضة البهية 1/ 652 ؛ العروة الوثقى 3/ 31
• (2)وسائل الشيعة 3/ 266
• (2)جواهر الكلام 12/ 421
• (3)كتاب السرائر 3/ 530.
• (3)الحدائق الناضرة 16/ 249 ـ 250 ؛ كلمة التقوى 3/ 366
• (4)مسالك الأفهام 2/ 354
• (5)مدارك الأحكام 8/ 195
• (6)مسالك الأفهام 2/ 354 ؛ جواهر الكلام 19/ 403 ـ 404
• (7)مستند الشيعة 15/ 265 ؛ جواهر الكلام 36/ 477 .