شمارشى [= معدود]: كالاى معامله شده به صورت عددى، در برابر وزنىو پيمانهاى.
عنوان ياد شده در باب تجارت به كار رفته است.
از شرايط صحت معامله، معلوم بودن كالا (مثمن) و بهاى آن (ثمن) است كه در كالاى وزنى با وزن، در كالاى پيمانهاى با پيمانه و در كالاى عددى با شمارش خواهد بود. چنانچه شمردن كالاى معدود با شمارش دشوار باشد، مىتوان تعداد آنها را با پيمانه به دست آورد؛ بدين گونه كه پس از پر كردن پيمانهاى از آن و شمارش آنها، عدد به دست آمده، مبناى محاسبه پيمانه هاى بعدى قرار داده مىشود. به عنوان مثال، اگر تعداد گردوهاى شمارش شده در پيمانه اولى صد عدد باشد و باقى گردوها 49 پيمانه شود، شمار مجموع آنها پنج هزار عدد خواهد شد.(1)
آيا معامله كالاى شمارشى به صورت پيمانهاى يا وزنى صحيح است يا نه؟ مسئله اختلافى است.(2)چنان كه در جواز پيش فروش كالاى عددى به صورت شمارشى اختلاف است. برخى به جهت تفاوت داشتن كالاهاى شمارشى با يكديگر از جهت كميّت و رفع نشدن غرر، آن را صحيح ندانستهاند. در مقابل، برخى در مواردى كه تفاوت ناچيز و مورد مسامحه عرف باشد، پيش فروش را صحيح دانستهاند. بر اين اساس، برخى ملاك صحت را منضبط بودن كالا قرار دادهاند؛ در حدى كه اختلاف در مثمن پديد نيايد و موجب غرر نگردد.(3)
كالاى شمارشى و ربا:به قول مشهور رباى معاملى تنها در كالاى پيمانهاى و وزنى جريان مىيابد نه در كالاى شمارشى. بنابر اين، گرفتن زياده در آن، مثلا فروختن يك لباس در ازاى دو لباس جايز است؛ هرچند به تصريح برخى مكروه مىباشد. در مقابل مشهور، برخى مطلقا ربا را در همه معاملات، اعم از كالاى وزنى، پيمانهاى و شمارشى جايز ندانستهاند. برخى نيز جريان ربا را در معامله كالاى شمارشى مقيد به صورت نسيه بودن معامله كردهاند.(4)