دعا در لغت به معناى خواندن و درخواست كردن است و در اصطلاح عبارت است از درخواست توأم با خضوع و تضرع بنده از خداوند.(1)از آن در بابهاى صلات، حج و اطعمه و اشربه سخن گفتهاند.
فضيلت و حكم دعا: دعا كردن، مستحب و داراى فضيلت بسيار و برترين عبادت است. در قرآن كريم و روايات معصومان عليهم السّلام نسبت به دعا تأكيد فراوان شده است.(2)در روايتى از رسول خدا صلّى اللّه عليه و آله از دعا به عنوان سلاح مؤمن در برابر دشمنان (ظاهرى و باطنى) و نيز وسيلهاى كه موجب فراوانى روزى وى مىگردد تعبير شده است.(3)در روايتى ديگر از امير مؤمنان عليه السّلام آمده است: «دعا سپر مؤمن است»(4)و بنابر روايتى امام كاظم عليه السّلام فرمود: بر شماباد به دعا كردن، زيرا دعا (حتى) بلايى را كه تقدير و حكم نيز بر آن شده و تنها امضاى آن باقى مانده دفع مىكند.(5)
ترك دعا از روى تكبر حرام و از گناهان كبيره( --> گناه كبيره)است كه ترك كننده به حكم قرآن كريم مستحق كيفر جهنم خواهد بود.(6)
بنابر قول مشهور، دعا كردن در نماز ميّت براى مؤمنان پس از تكبير سوم و براى ميّت پس از تكبير چهارم واجب است.(7)
آداب:خداوند متعال در قرآن كريم دعا را همراه استجابت مطرح كرده است؛ بنابر اين، دعا بدون استجابت نخواهد بود؛ به شرط آنكه آداب و شرايط آن رعايت شود. مهمترين شرايط و آداب دعا عبارت است از:
ـ دعا كردن با حالت خضوع و تذلّل، توأم با رقّت قلب و اشك چشم.(8)