پذيرفته مى‌شود. در مقابل، برخى ادّعاى آنها را غير قابل پذيرش دانسته‌اند.(5)

كسى كه زمين داراى حق شرب را براى كشاورزى از صاحبش اجاره كند، در صورتى كه دخول آن حق، در اجاره شرط شده باشد، حق شرب نيز داخل در اجاره زمين است و گرنه به عرف محل رجوع مى‌شود. اگر عرف حق شرب را داخل در اجاره زمين بداند، طبق آن عمل مى‌شود. اما اگر عرفى وجود نداشته باشد، در اينكه حق شرب داخل در اجاره است يا نه اختلاف است.(6)

حق اختراع--> حق معنوى

حق اختصاص

حق اختصاص: سلطنت بر چيزى به سبب اختصاص آن به شخص.

حق اختصاص عبارت است از حق ثابت براى شخص بر چيزى به سبب وجود علقه‌اى غير از ملكيت بين او و آن چيز.(1)از عنوان ياد شده در بابهاى تجارت، وقف، وصيّت و احياء موات سخن گفته‌اند.

حكم:صاحب حقِ اختصاص در استفاده از متعلّق حق سزاوارتر از ديگران است. بنابر اين، در موارد ثبوت حق اختصاص هر گونه مزاحمت و كنار زدن صاحب حق و نيز تصرف در متعلق حق بدون اجازه او حرام است.(2)

متعلّق:متعلّق حق اختصاص عبارت است از آنچه از نظر شرع يا عرف مال به شمار نيايد، مانند مدفوع تحت تصرّف انسان؛ يا ماليت عرفى داشته باشد، ليكن از نظر شرع قابل تملك نباشد، همچون شراب تحت تصرّف مسلمان.(3)

ديگر متعلق حق اختصاص چيزى است كه به عموم مردم تعلق دارد و همگان در استفاده از آن يكسانند، مانند موقوفات عام، همچون مساجد، مدارس، كاروانسراها و كتاب‌ها، و غير موقوفات، از قبيل راه‌ها، بازارها، خيابان‌ها و بوستان‌ها. چنانچه كسى در استفاده از مكانهاى ياد شده بر

• (1)مصباح الفقاهة 1/ 143
• (2)التعليقة على المكاسب 1/ 83
• (3)الفقه على المذاهب الاربعة 2/ 282 ؛ حاشية كتاب المكاسب (اصفهانى) 1/ 44
• (5)مختلف الشيعة 6/ 208 ـ 209
• (6)تذكرة الفقهاء (ق) 2/ 313 ؛ قواعد الاحكام 2/ 303 ؛ جامع المقاصد 7/ 254 ؛ مفتاح الكرامة 15/ 317 .