سر و صورت ـ بر اثر ضربه آسيب ببيند درصورت كبود شدن سه مثقال شرعى طلا، سبز شدن يك مثقال و نيم و سرخ شدن سه چهارم مثقال، ديه ثابت مى‌گردد و اگر رنگ پوست تغيير نكند بلكه متورّم شود، ارش(-->ارش)ثابت است و چنانچه هر دو ـ تغيير رنگ و تورّم ـ حاصل شود علاوه بر ارش تورّم، ديه تغيير رنگ (كبودى، سبزى و سرخى) نيز ثابت مى‌گردد.(10)

2. پوست حيوان

طهارت:پوست مردار حيوانى كه خون جهنده دارد ـ حتى اگر دباغى شده باشد ـ بنابر مشهور، نجس(11)و پوست حيوانى كه خون جهنده ندارد و نيز حيوان تذكيه شده پاك است(-->تذكيه).

گوشت، پوست و ديگر اجزاى حيوان كه از بازار مسلمانان خريدارى مى‌شود پاك و حلال است(12)(-->بازار).

صلات:نماز خواندن با لباسى كه از پوست مردارِ داراى خون جهنده تهيّه شده و نيز لباسى كه از پوست حيوان حرام گوشت ـ هرچند با تذكيه پاك شده باشد ـ تهيّه شده صحيح نيست.(13)البتّه مشهور متأخّران، لباس تهيّه شده از پوست خز(-->خز)و سنجاب(-->سنجاب)را از حكم يادشده استثنا كرده‌اند.(14)

صحّت نماز در لباس تهيّه شده از پوست مردار حلال گوشتى كه خون جهنده ندارد اختلافى است(15)(-->لباس نمازگزار).

در اينكه جواز استفاده از پوست حيوان حرام گوشتِ تذكيه شده در غير نماز مشروط به دباغى است يا نه اختلاف است. اشتراط، به مشهور نسبت داده شده است. برخى بين استفاده از آن در مايعات همچون شيره و غير مايعات تفصيل داده و درصورت اوّل، دباغى را شرط دانسته‌اند.(16)

حج:آنچه در لباس نمازگزار گفته شد در لباس احرامِ تهيّه شده از پوست نيز جارى است.(17)برداشتن پوست قربانىِ مستحب براى خود يا فروختن و يا دادن آن به قصاب به عنوان اجرت، مكروه و افضل، صدقه دادن آن به فقير است.

• (10)مبانى تكملة المنهاج 2/ 395 ؛ تحرير الوسيلة 2/ 595 ـ 596
• (11)جواهر الكلام 5/ 296 ـ302
• (12)شرائع الإسلام 1/ 86 ؛ المعتبر 2/ 78
• (13)كفاية الاحكام/ 81 ؛ جواهر الكلام 5/ 286 ؛ كتاب الصلاة (نائينى) 1/ 207 ؛ جامع المقاصد 2/ 80
• (14)8/ 86 ـ 87 و 96
• (15)63 ـ 64 ؛ كفاية الاحكام/ 81 ؛ مستمسك العروة 5 / 298
• (16)جواهر الكلام 8/ 73
• (17)18/ 239