راههاى اثبات:ارتداد با اقرار(--> اقرار)، بيّنه(--> بيّنه)و صدور رفتار يا گفتارِ بيانگر ارتداد، ثابت مى‌شود.(10)

اقسام مرتدّ:مرتدّ دو گونه است: فطرى و ملّى. مرتدّ فطرى، مرتدّى است كه مسلمان، زاده شده(--> مرتدّ فطرى)و مرتدّ ملّى مرتدّى است كه كافر، زاده شده است(--> مرتدّ ملّى).

احكام:

توبه مرتدّ:توبه مرتدّ ملّى، اعم از زن و مرد و نيز زن مرتدّ فطرى پذيرفته مى‌شود؛(11)ليكن در قبول توبه مرد مرتدّ فطرى اختلاف است. قول عدم قبول توبه وى به مشهور نسبت داده شده است. برخى، بين احكامى كه در شريعت بدانها تصريح شده، مانند وجوب اعدام كردن او، وجوب جدا شدن همسرش از وى و تقسيم دارايى او بين ورثه، و بين ساير احكام، مانند طهارت بدن و جواز ازدواج با زن مسلمان، تفصيل داده و توبه وى را نسبت به احكام نوع اوّل مورد قبول ندانسته‌اند، يعنى توبه اثرى در رفع آن احكام ندارد، برخلاف احكام نوع دوم كه توبه‌اش پذيرفته است.(12)

نجاست و طهارت مرتدّ:ارتداد موجب نجاست مرتدّ مى‌شود، ليكن مرتدّ ملّى و نيز مرتدّ فطرى ـ بنابر قول به پذيرش توبه او ـ و زن مرتدّ، اعم از ملّى و فطرى، در صورت توبه و بازگشت به اسلام، پاك مى‌شوند.(13)

عبادتهاى مرتدّ:بر مرتدّ واجب است پس از توبه، نمازهاى فوت شده در دوران ارتداد، بلكه ديگر عبادتهاى فوت شده، مانند روزه و حج را قضا كند. در حكم ياد شده تفاوتى ميان مرتدّ ملّى و فطرى نيست؛ گرچه برخى در ثبوت حكم نسبت به مرتدّ فطرى ـ بنابر قول به پذيرفته نشدن توبه او ـ اشكال كرده‌اند.(14)

در اينكه ارتداد در اثناى عمل عبادى، مانند اذان، نماز و روزه، موجب بطلان آن مى‌شود ـ هرچند پس از ارتداد، فورى توبه كند ـ يا نه، اختلاف است.(15)

در صحّت روزه روزه دارى كه مرتدّ شود، سپس پيش از آنكه روزه خود را باطل كند توبه نمايد، اختلاف است،(16)ليكن احرام مُحرمى كه در اثناى آن مرتدّ شود، سپس توبه كند، باطل نمى‌شود.(17)

• (10)600
• (11)611 ـ 613
• (12)605
• (13)6/ 293 ـ 298 ؛ العروة الوثقى 1/ 141
• (14)جواهر الكلام 13/14
• (15)9/ 120 و 16/ 327 ؛ العروة الوثقى 2/ 466
• (16)جواهرالكلام 16/ 327
• (17)17/ 304 ؛ العروة الوثقى 2/ 466