آثار اسلامي مکّه و مدينه - جعفريان، رسول

نام کتاب : آثار اسلامي مکّه و مدينه نویسنده : جعفريان، رسول جلد : 1 صفحه : 356

منطقه قبا است; جايي که رسول خدا(صلي الله عليه وآله) در جريان هجرت از مکه به مدينه، ابتدا به آن ناحيه وارد شد. بنابراين، جاي اين پرسش هست که چرا مشرکان مکه، در جريان جنگ احد، از شمال وارد اين شهر شدند نه از جنوب; يعني قبا؟ اين نکته را هم بايد يادآوري کرد که در کنار کوه سَلْع ، دو تپه يا کوهک بوده که آن را ثنيّة الوداع مي ناميدند. اين محل، براي بدرقه و وداع مسافراني بود که به شام عزيمت مي کردند يا از آنجا باز مي گشتند. روشن است که تبوک و در امتداد آن شام، در شمال مدينه قرار دارد، پس طبيعي است که اين مسير، محل ورود و خروج مسافران شاميِ مدينه باشد. اکنون پرسش اين است که چرا سپاهيان مشرک که در جنگ احد و احزاب از مکه به مدينه مي آمدند، به جاي اينکه از قبا وارد شوند، اين شهر را دور مي زدند و از شمال به محدوده مدينه نفوذ مي کردند؟ پاسخ اين پرسش اين است که شهر مدينه در حصاري نعل گونه يا به شکل ûU‌قرار داشت و کوه و سنگلاخ ـ منطقه حَرّه اي ـ و خانه بود. تنها يک راه نفوذ، آنهم در قسمت شمالي شهر; يعني قسمت بالاي نعل وجود داشت و حدّ فاصل ميان احد و سلع بود. و بايد گفت که در اين بخش، هيچ گونه مانع طبيعي موجود نبود. استثناها و به عبارت ديگر، راههاي نفوذ جزئيِ ديگري هم در بخش هاي جنوبي ـ جنوب شرقي ـ مدينه بود و مهم ترين آن، ناحيه اي بود که بني قريظه سکونت داشتند. البته در ناحيه ديگرِ جنوب نيز، با وجود حرّه قبا که اشاره به همان مناطق سنگلاخي است، راه سخت ديگري نيز براي عبور و مرور انفرادي مسافران يافت مي شد و آن همان راهي است که رسول خدا(صلي الله عليه وآله) و مهاجران مکه، در جريان هجرت، به تدريج از آنجا به شهر مدينه وارد شدند و ابتدا به محله قبا آمدند. نکته مهم آن است که مدخل ورودي شهر در ناحيه قبا، توان عبور دادن يک لشکر مجهّز سه هزار نفري مشرکان را نداشت. به همين دليل، آنان بايد از راهي مي آمدند که چنين منطقه سنگلاخي در برابر آنان نباشد. به علاوه، آنان نياز به يک منطقه باز براي جنگ با مسلمانان را داشتند که تنها در شمال مدينه يافت مي شد. از اين رو، بايد شهر را

نام کتاب : آثار اسلامي مکّه و مدينه نویسنده : جعفريان، رسول جلد : 1 صفحه : 356

فرمت PDF

شناسنامه

فهرست