مصادر غيبت،[1] پيش از تولد امام عصر (عج)

محمدكاظم رحمان ستايش‌

با توجه به اهميت شناخت كتاب‌ها و مصادر موضوع غيبت حضرت حجت بن الحسن (عج) از اين شماره بخشى از مجله را به معرفى كتاب‌ها و رساله‌هايى كه در موضوع مذكور تأليف نشده‌اند اختصاص خواهيم داد. شايان ذكر است كه اين منابع با توجه به ترتيب زمانى خلق آثار توسط مولفان و مصنفان تنظيم شده‌اند كه به حضور خوانندگان مجله تقديم مى‌شود.

از جمله مسائل مهمى كه از نظر اعتقادى، شيعه دوازده امامى را- پس از اعتقاد به مخصوص بودن امامت- از ديگر فرق اسلامى و شيعى ممتاز مى‌ساخته، مسئله اعتقاد به امامت امام دوازدهم (عج) و غيبت ايشان است. پيامبر اسلام (ص) و ائمه اطهار (ع) در احاديث و بيانات بسيارى اين مطلب را به مردم رساندند و آن را ثابت دانستند. شهرت اين مسئله در نقل از پيامبر و ائمه به آنجا رسيده بود كه اصل امامت حضرت مهدى (عج) و غيبت ايشان امرى مسلم شمرده مى‌شد. لكن گاه اشتباهاتى در تطبيق امام غائب از بعضى اشخاص و فرقه ها سرزده است.

بهترين دليل بر اين مدعا كه مسئله غيبت امرى مسلم براى شيعه بوده است، كتاب‌هايى است كه در اين موضوع پيش از تولد حضرت مهدى (عج) تأليف يافته است. ما در اين مقاله به معرفى اين كتاب‌ها، تا حدودى كه از مصادر و منابع مطمئن به دست ما رسيده است، مى‌پردازيم:

1- على بن حسن محمد بن طائى، معروف به «طاطرى»

وى شخصى فقيه و مورد اطمينان در حديث شناخته شده است. او از اصحاب حضرت موسى بن جعفر (ع) به شمار مى‌رود. از جمله تأليفات وى، كتابى در غيبت است.[2]

2- على بن عمر اعرج كوفى‌

وى نيز از اصحاب امام كاظم (ع) بوده است. در فهرست هاى مؤلفات شيعه، تنها يك كتاب به وى نسبت داده شده و آن كتاب در موضوع غيبت نگاشته شده است.[3]

3- ابراهيم بن صالح الأنماطى‌

از اصحاب امام كاظم (ع) بوده است. بزرگان علم رجال، وى را مورد اطمينان‌