تشرفات بين نفى و اثبات‌

هادى دانشور

يكى از مسائل قطعى و مسلم در ميان علماى شيعه در طول قرون و اعصار اين است كه بعد از رحلت «على بن محمد سمرى» قدس سره چهارمين نايب خاص حضرت بقية الله (ع) در نيابت خاصه بسته شده و باب وكالت مسدود گشته و تا روز ظهور آن حضرت، نايب خاصى در ميان شيعه نخواهد بود. شيعيان در اين برهه از زمان، مسائل شرعى خود را از علماى عامل و فقهاى كاملى كه قدرت استنباط احكام را دارا بوده، با حليه تقوا و فضيلت آراسته و از هواى نفس و تعلقات دنيا پيراسته باشند، فرا خواهند گرفت.

اين مطلب نه تنها مورد اتفاق و اجماع همه علماى شيعه، بلكه يكى از ضروريات مذهب شيعه به شمار مى آيد و لذا نيازى به استدلال ندارد. يكى از شواهد زنده آن توقيعى است كه روز نهم شعبان سال 329 ق (شش روز پيش از وفات على بن محمد سمرى)[1] از ناحيه مقدسه شرف صدور پيدا كرده است.

توقيع مذكور از سوى بسيارى از بزرگان نقل شده كه در زير به برخى از آنها اشاره مى كنيم: شيخ صدوق (م 381 ق) اين توقيع شريف را از شخصى به نام «ابومحمد حسن بن احمد مكتب» نقل كرده كه متن و ترجمه آن به قرار زير است:

1- حديث گفت براى ما ابومحمد حسن بن احمد مكتب: در سالى كه شيخ على بن محمد سمرى 1 وفات كرد، من در مدينة السلام [بغداد] بودم، چند روز پيش از فوت او به خدمتش رفتم. در آن هنگام كه من حضور داشتم توقيعى براى مردم بيرون آورد كه متن آن چنين بود:

بسم الله الرحمن الرحيم «يا على بن محمد السمرى! اعظم الله اجر اخوانك فيك، فانك ميت ما بينك و بين ستة ايام، فاجمع امرك و لاتوص الى احد يقوم مقامك بعد وفاتك، فقد وقعت الغيبة الثانية، فلا ظهور الا بعد اذن الله عزوجل، و ذلك بعد