سختى را شعار خود قرار ده و با آنان بين سخت دلى و مهربانى را انتخاب كن و به خواست خدا در ميانشان به اعتدال رفتار كن، و حد متوسط بسيار دور كردن و بسيار نزديك كردن را برگزين (نه زياد آنها را نزديك و نه زياد از خود دورشان كن)»

[شرح‌]

(57536- 57469) نقل شده است كه اين كشاورزان، مجوسى بوده‌اند و هنگامى كه نزد حضرت از سختگيرى نماينده‌اش شكايت كردند امام (ع) در باره آنها فكر كرد و ديد كه آنها نه شايسته‌اند كه بتوان بسيار نزديكشان آورد، زيرا مردمى مشرك بودند و نه مى‌توان كاملا آنان را از خود، دور كرد، چون عهد و پيمان بسته بودند و به اين دليل گرامى داشتن زياد و بسيار نزديك شدن به ايشان موجب شكست دين و وارد آوردن نقص در آن مى‌باشد، و اگر بطور كلى آنها را از خود، دور كند، بر خلاف عهد و پيمانى است كه با ايشان بسته است، از اين رو، به عامل خود دستور داد كه حدّ اعتدال را رعايت كند و با آنها رفتارى نرم و آميخته با مقدارى شدت و خشونت داشته باشد هر كدام در جاى مناسب خود و نيز هر يك از دو طرف، نرمى و خشونت، فايده مخصوص به خود را دارد كه ديگرى ندارد:

الف- به كار بردن نرمى و مهربانى و نزديك شدن با آن مردم باعث مى‌شود كه در كارها و زراعتهايشان كه مصلحت معاش آنان مى‌باشد، آرامش و اطمينان قلبى داشته باشند.

ب- و از طرف ديگر، وقتى آن مهربانى و رأفت با قدرى سختگيرى و دور كردن آنان آميخته شود، هم خوار شمردن كافران كه خواسته دين است، حاصل مى‌شود و هم دشمنى و قصد تجاوز آنها، درهم شكسته مى‌شود، و شرّ محتمل آنان نيز دفع مى‌شود. با اين دلايل بود كه حضرت والى خود را نهى‌