اول اين نامه كه پس از ترجمه نامه متن ذكر
شد، واضح و روشن است جز اين كه در عبارت نكتهاى است كه بايد مورد توجه واقع شود،
آن جا كه از راه انداختن لشكر در غير وقت صبح نهى مىكند، حرف الّا را با فاصله
كوتاه، تكرار كرده و هر دو مفيد حصر هستند اولى حصر در وقت و دومى حصر در حالت
آمادگى و نظم كامل مىباشد.
در مجموع اين نامه قوانين كلى و بسيار سودمندى از تعاليم و چگونگى
فنون جنگى وجود دارد كه اولا دليل روشنى بر دروغگويى كسانى است كه مدّعى آگاه
نبودن امام از رموز جنگ بودهاند، چنان كه در خطبههاى گذشته خود حضرت اين جريان
را از طايفه قريش حكايت فرمود، و ثانيا كاربرد اين تعاليم در جنگ، مستلزم پيروزى
بر دشمن است و در اين فصل از خطبه كه در متن آمده مقدارى از آنها ذكر شده است كه
اكنون شرح مىدهيم:
(56713- 56690) 1- نخست اين كه هنگام برخورد با دشمن، لشكرگاه خود را
جلو مكانهاى بلند و پايين كوهها و محل تلاقى رودخانهها قرار دهند، و علت اين امر
را چنين فرموده است كه اين اماكن شما را از ناحيه پشت سر محافظت مىكند و از حمله
دشمن بر شما جلوگيرى مىكند.
(56721- 56714) 2- دوم آن كه تماما از يك سو بر دشمن حمله كنند و اگر
نشد دو نيمه شوند و از دو سوى متقابل آغاز به جنگ كنند چنان كه هر گروه در مقابله
با دشمن، طرف پشت گروه ديگر را هم حفظ مىكند، زيرا در اين صورت اجتماعشان محفوظ
مىماند، اما اگر از جهات مختلف حمله كنند از هم ديگر دور و متفرق مىشوند و اين
امر باعث ضعف و زبونى آنها مىشود.
(56739- 56722) 3- براى محافظت خودشان اشخاصى را در مكانهاى بلندى
قرار دهند تا دشمن از جايى كه گمان مىرود و از جايى كه گمان نمىرود بر آنان
نتازد.