[ترجمه‌]

اين سخنان را حضرت در باره حكمين در جنگ صفين و مذمت اهل شام بيان فرموده است.

«اهل شام، مردمى سخت دل و اوباش هستند، بردگانى پست كه از هر سرزمينى گرد آمده و از هر آميخته‌اى بر چيده شده‌اند، از كسانى هستند كه بايد علم و ادب بياموزند و دانش و تجربه ياد بگيرند و تحت حكومت در آيند، و بايد دست آنها را گرفت، اينها نه از مهاجران و انصارند و نه از كسانى كه در مدينه جا داشته‌اند.

بهوش باشيد كه اين مردم نزديكترين كس را به آنچه دوست مى‌دارند براى خود برگزيدند، و شما براى خود نزديكترين كس را به آنچه دوست نمى‌داريد انتخاب كرديد، شما سابقه عبد اللَّه بن قيس را داريد كه ديروز مى‌گفت: اين جنگ فتنه و آشوب است پس زههاى كمان خودتان را قطع كنيد و شمشيرهايتان را در غلاف كنيد، اگر او، راست مى‌گفت پس در آمدنش بدون اين كه مجبور باشد خطا كرده و اگر دروغگو بود تهمت سزاوار وى است، پس آنچه را كه در سينه عمرو عاص مى‌باشد به وسيله عبد اللَّه بن عباس از بين ببريد و فرصت روزگار را دريابيد و سرزمينهاى دور دست اسلام را حفظ كنيد آيا به شهرهاى خود نمى‌نگريد كه چگونه مورد هجوم جنگ واقع مى‌شود و بناى نفوذ ناپذير قدرتتان هدف حملات دشمنان قرار مى‌گيرد.»

[شرح‌]

(55032- 54997) امام (ع) اول اين خطبه را به عيبجويى اهل شام اختصاص داده تا مردم را از آنها متنفر كند، و آنان را بردگان ناميده است به علت اين كه برخى از آنان از بردگان بودند و يا به سبب اين كه با تمام وجود وابسته به دنيا و اهل آن بودند قضيه بطور مهمل بيان شده كه شامل بعضى موارد مى‌شود، چهار كلمه مرفوع در اول خطبه هر كدام خبر براى مبتداى محذوف هستند كه مبتدا در هر كدام ضمير هم‌