كه لازمه آن است براى آنان خوب جلوه داده و چنان وانمود مى‌كرد كه از صفات نيكوتر و سودمندتر مى‌باشد، و بالاخره اين ظاهر فريبيها چه بسا كه سبب افتادن آنها در تاريكيهاى نادانى و چاههاى هولناك گمراهى بوده است.

صفت اعناق در موردى به كار مى‌رود كه شتر موقع راه رفتن گردن خود را بكشد و گامهايش را توسعه دهد و اين كلمه در اين جا استعاره از فرو رفتگى كامل آن مردم در تاريكيهاى جهل و سرعت سير آنان در آن وادى مى‌باشد و لفظ حنادس كه جمع حندس و به معناى شبهاى بسيار تاريك مى‌باشد استعاره از تاريكى و ظلمت جهل و نادانى است، و مهاوى (پرتگاهها) اشاره به آن است كه گمراهى و راههاى انحراف محل سقوط و فرو افتادن از بلنديهاى قله كمال و درجات خوشبختى و سعادت است، اضافه جهالت و ضلالت به سوى ضمير شيطان از باب اضافه مسبب به سوى سبب است زيرا شيطان سبب گمراهى و جهل مى‌باشد.

(43928- 43910) دو واژه ذلل و سلس، جمع ذليل و سلس كه صفت شتر رام و مطيع مى‌باشند، منصوب و حال براى ضمير جمع در فعل اعنقوا است يعنى در راه ضلالت و گمراهى شتافتند در حالى كه مطيع و فرمانبردار بودند، و كلمه امرا منصوب و مفعول به براى فعل محذوف است كه تقدير آن چنين است فاعتمد امرا ... پس شيطان امورى را براى پيروان خود پايه ريزى كرد و همه در مسير آن قرار گرفتند، و آن امور عبارت از وسوسه و بر خود باليدن و فرو رفتن در جهل و ضلالت است و كلمه كبرا عطف بر امرا و مفعول مى‌باشد يعنى تكبر و مفاخره‌اى را در ميان آنان مرسوم ساخت كه از شدت آن، سينه، احساس تنگى مى‌كرد.

(43940- 43933)

الا فالحذر الحذر ... كبرائكم،

پس از بيان ذمايم شيطان و علل آن، مردم را از پيروى ناآگاهانه، از سردمداران و بزرگان خود بر حذر داشته است و اين مطلبى است كه قرآن هم يادآور شده و خداوند كسانى را كه در قيامت جرم گمراهى خود را به بهانه پيروى از پيشوايان خود مى‌خواهند از بين ببرند