أَلَّا تَسْجُدَ إِذْ أَمَرْتُكَ قالَ أَنَا خَيْرٌ»^ [1] و نيز در نسبت فرزندان آدم به سرزنش پرداخت و چنين اظهار كرد: «قالَ لَمْ أَكُنْ لِأَسْجُدَ لِبَشَرٍ خَلَقْتَهُ مِنْ صَلْصالٍ مِنْ حَمَإٍ» [2] و با ذكر خمير مايه اصلى آنان كه گل و لاى گنديده است اشاره كرده به اين كه قدر و اعتبارى ندارد. سپس امام مى‌فرمايد لشكريانش را كه طرفداران باطلند به منظور جنگ با مؤمنان و يا وسوسه و گمراه كردن آنان بسيج كرده است و بر سر راه آنان راه حقى كه در مسير آن روانند قرار مى‌گيرد و آنان را از رفتن باز مى‌دارد، چنان كه قرآن نقل كرده است- كه گفت‌ «لَأَقْعُدَنَّ لَهُمْ صِراطَكَ الْمُسْتَقِيمَ» [3] و اين مطلب اشاره به آن است كه هر گاه انسانها به سوى حق و راه ديانت توجه كنند او بر اثر وساوس خود ايشان را منحرف و به طرف باطل مى‌كشاند و به اين منظور از هر جانب آدمى را در احاطه خود قرار مى‌دهد چنان كه در آيه بعد مى‌گويد: «ثُمَّ لَآتِيَنَّهُمْ مِنْ بَيْنِ أَيْدِيهِمْ» [4] و به كمك لشكريان خود دشمنان خدا و دين را وادار مى‌كند، كه آنان را به هلاكت برسانند، و اگر لشكريان شيطان را مخالفان آن حضرت و گمراهان از آدميان بدانيم، معناى بستن راه و دنباله عبارات اين خواهد بود كه اين گروه مردم را از اقامه حدود الهى و ثابت ماندن در راه خدا باز مى‌دارند، و به دام هلاكت مى‌اندازند و قتل و كشتار و آزار و اذيت آنان را به نهايت مى‌رسانند و بديهى است موقعى كه شيطان و همدستانش بر مردم چيره شدند هر كار بخواهند انجام مى‌دهند و كسى‌

[2] سوره حجر (15) آيه (33)، يعنى: هرگز چنين نيست كه سجده كنم در برابر بشرى كه او را از گل و لاى كهنه خلق كرده‌اى.

[3] سوره اعراف (7) آيه (15)، يعنى: راه مستقيم تو را بر روى آنان خواهم بست.

[4] سوره اعراف (7) آيه (16)، يعنى: آن گاه از پيش رو، و از پشت سر و چپ و راست آنان در مى‌آيم ...