در شكم پرورش يابد و در اين صورت با، بار سنگين به آسانى نمى‌توانستند در آسمان به پرواز در آيند لذا پروردگار سبحان به جاى شكم، تخم آنها را با ظرفيّت مناسب و حرارت مشترك از طرف نر و ماده، آماده پرورش فرزندانشان قرار داده است، به منظور بقاى نسل اين موجود، حق تعالى آن چنان وى را به فرزندش علاقه‌مند ساخته است كه دانه را نخست خود مى‌بلعد و پس از آن كه ظرف دو شب آن را در چينه دانش نرم و آماده كرد به دهان جوجه وارد، و وى را تغذيه مى‌كند. وجود چينه‌دان در پرندگان از كارهاى حكيمانه خالق متعال است، چينه‌دان مانند توبره‌اى در جلو سينه مرغان آويخته شده تا غذاهايى را كه مى‌خواهند مورد استفاده قرار دهند به سرعت در آن جا ريخته و به مرور دانه دانه به طرف سنگدان بكشانند و يكى از حكمتهاى وجود چينه‌دان همين است كه كار تغذيه را سرعت مى‌بخشد زيرا به سرعت دانه‌ها را از زمين مى‌چيند و آن را پر مى‌كند و سپس از سر فرصت آنها را به سنگدان منتقل مى‌كند، از اسرار عجيب ديگر در پرندگان پرهاى زيبا و متعادلى است كه در طاوس و درّاج و جز آنها مشاهده مى‌شود و آن چنان عالمانه ساخته شده است كه گويا نقّاشى ماهر آن را نقاشى كرده، از عجايب ديگر پايه بى‌مانندى است كه در هر يك از پرها وجود دارد و موها به رديف در دو طرف آن قرار گرفته و مانند لوله آب باعث تغذيه و آبيارى موها مى‌باشد و از ماده عصبى سخت و محكم ساخته شده تا موها را سفت بگيرد پس پاك و منزّه است خداوندى كه تمام موجودات را جفت آفريد و شماره همه مخلوقات را مى‌داند و علم وى بر همه اشياء احاطه دارد.

(40937- 40920)

انشأ السحاب ...،

در جمله‌هاى آخر اين خطبه حضرت اشاره به برخى از آثار قدرت بى‌پايان حق تعالى كرده است، كه از آن جمله آفرينش ابرهاى باران‌زا مى‌باشد كه به هر طرف از روى زمين كه مصلحت مى‌داند قسمتى از آنها را روانه و زمين خشك را با رطوبت بارانها آماده رويش گياه و درخت و سبزه مى‌سازد، چنان كه‌