د- فَإِذا قَضَيْتُمْ مَناسِكَكُمْ فَاذْكُرُوا اللَّهَ‌ [1].»

ارزش و فضيلت ذكر از روايات: الف- پيامبر اكرم مى‌فرمايد: «كسى كه در ميان غافلان به ذكر خدا بپردازد همانند كسى است كه به جنگ ادامه مى‌دهد، در ميان گروهى كه از جنگ فرار مى‌كنند. [2]»

ب- رسول خدا فرمود: خداوند مى‌فرمايد: تا موقعى من با بنده خود هستم كه به ذكر من مشغول و لبانش به ياد من متحرك باشد. انا مع عبدى ما ذكرنى و تحرّكت بى شفتاه.

ج- و نيز فرمود ياد خدا از همه اعمال، بهتر، فرزند آدم را از عذاب دوزخ مى‌رهاند، عرض شد. يا رسول اللَّه، جهاد در راه خدا چطور: فرمود جهاد در راه خدا هم به فضيلت ذكر نمى‌رسد، مگر آن كه چنان بجنگى كه شمشيرت بشكند و اين را سه مرتبه فرمود. و نيز فرمود: من احبّ ان يرتع فى رياض الجنّه فليكثر منه ذكر اللَّه، يعنى كسى كه دوست دارد در باغهاى فردوس متنعم باشد، فراوان ذكر خدا بگويد. و جز اينها.

فايده ذكر خدا و شرطهاى آن: ذكر خدا موقعى سودمند و مؤثر است كه پيوسته و مداوم يا حدّاقل در بيشتر اوقات، و نيز همراه با حضور قلب باشد، و گرنه فايده چندانى ندارد، و ياد خدا با وجود اين دو شرط بر همه عبادتها تقدم دارد بلكه روح و چكيده و نتيجه نهايى كليه اعمال عبادى است، ذكر خدا را آغازى است كه سبب انس به او مى‌شود و انجام و پايان آن معلول انس به اوست، بدين توضيح كه: شخصى كه به چيزى علاقه‌مند است، در آغاز كارگاهى براى اين كه آن را محبوب خود قرار دهد و دلش را از زنگار وسواس در اين امر پاك كند لازم است با زحمت و رنج هم كه شده زبان را پيوسته با ياد

[2] ذاكر اللَّه فى الغافلين كالمقاتل فى الفارّين.