چگونگى او را درك كند چه رسد به زبان كه ترجمان عقل است.

(38134- 38099)

5- و لا يعزب عنه عدد قطر الماء ... تا الأحداق.

اين گفتار اشاره است به علم خداوند كه به همه امور كلى و جزيى احاطه دارد، و اين موضوعى مهمّ و شگرف است كه خردها از آن در حيرتند، و ما در كتاب مختصر خود به نام «القواعد الإلهيّة» بدان اشاره كرده‌ايم.

امام (ع) پس از تنزيه بارى تعالى به كلمه توحيد شهادت مى‌دهد و بر وحدانيّت او به داشتن صفاتى كه براى خداوند بر شمرده و به شرح زير است گواهى داده است:

(38144- 38135)

اوّل- غير معدول به است‌

يعنى: همتا و مانندى ندارد.

(38148- 38145)

دوّم- و لا مشكوك فيه‌

يعنى: در وجود و هستى او هيچ گونه شكّ و ريبى نيست، زيرا شكّ، با اقرار به وحدانيّت او منافات دارد.

(38152- 38149)

سوّم- و لا مكفور دينه:

زيرا انكار دين خدا متضمّن نقصان در شناخت اوست، پس اعتراف به دين، نشانه كمال معرفت، و تماميّت شهادت بر وحدانيّت اوست.

(38176- 38153)

چهارم- و لا مجحود تكوينه‌

يعنى: در اين كه او موجودات را آفريده و پروردگار آنهاست انكارى نيست.

سپس به دنبال ذكر كلمه توحيد و توصيف وحدانيّت او، حال گوينده اين شهادت را در هنگام اداى آن بيان مى‌كند كه او در اين گواهى نيّتش صادق است يعنى اعتقادش قطعى است، و درونش پاكيزه است يعنى پاك از ريا و نفاق است، و يقين او در باره وجود پروردگار جهان و يگانگى او از هر گونه شكّ و شبهه صافى و خالص است، و با اداى اين شهادت و ايفاى حقوق آن كه انجام دادن كارهاى شايسته است وزنه اعمال او سنگين است. پس از اين به ذكر جزء ديگر شهادتين كه گواهى بر حقانيّت رسالت پيامبر اكرم (ص) است مى‌پردازد، و اوصافى به شرح زير براى آن حضرت بيان مى‌كند: