(19915- 19907)

فرموده است: و كلّ متوقّع آت و كلّ آت قريب دان.

اين عبارت، نوع ضرب اوّل از شكل اوّل قضاياى منطقى است، و نتيجه اين است كه هر چه مورد انتظار است، قريب و نزديك است، و اشاره است به مرگ و آنچه پس از آن است.

نيز از اين خطبه است:

الْعَالِمُ مَنْ عَرَفَ قَدْرَهُ- وَ كَفَى بِالْمَرْءِ جَهْلًا أَلَّا يَعْرِفَ قَدْرَهُ- وَ إِنَّ مِنْ أَبْغَضِ الرِّجَالِ إِلَى اللَّهِ تَعَالَى لَعَبْداً- وَكَلَهُ اللَّهُ إِلَى نَفْسِهِ- جَائِراً عَنْ قَصْدِ السَّبِيلِ- سَائِراً بِغَيْرِ دَلِيلٍ- إِنْ دُعِيَ إِلَى حَرْثِ الدُّنْيَا عَمِلَ- وَ إِنْ دُعِيَ إِلَى حَرْثِ الْآخِرَةِ كَسِلَ- كَأَنَّ مَا عَمِلَ لَهُ وَاجِبٌ عَلَيْهِ- وَ كَأَنَّ مَا وَنَى فِيهِ سَاقِطٌ عَنْهُ (19976- 19920)

[ترجمه‌]

«دانا كسى است كه ارزش خود را بداند، و مرد را همين نادانى بس كه قدر خود را نشناسد، دشمنترين مردان نزد خدا بنده‌اى است كه خداوند او را به خودش وا گذاشته است، چنين كسى پا از راه راست بيرون مى‌نهد، و بى‌رهنما و دليل حركت مى‌كند، اگر براى كار در كشتزار دنيا خوانده شود، به كار مى‌پردازد، و اگر براى عمل در كشتزار آخرت دعوت شود سستى مى‌ورزد، گويا آنچه را براى آن كار مى‌كند (دنيا) بر او واجب است، و آنچه نسبت به آن سستى مى‌كند (آخرت) از او ساقط شده است.»

(19923- 19920)

[شرح‌]

امام (ع) در اى‌ن خطبه دانا را منحصر فرموده به كسى كه قدر خود را بشناسد، و مراد از قدر، اندازه و ارزش او در مملكت خدا و موقعيّت او در قلمرو عالم وجود است، و چون اين شناخت مستلزم اين است كه انسان مناسبت خود را با آفريدگان عوالم وجود درك كند، و بداند كه او در جرگه كدامين آفريدگان است، و براى چه منظورى وجود يافته است، ناچار چنين كسى عالم، و از دانش لازم‌