نكنند. به همين دليل جمله فوق را با «فاء» بيان كننده علّت، ذكر فرموده است.

(14846- 14837)

قوله عليه السلام: و أعذروا من لا حجّة لكم عليه و انا هو:

امام (ع) با بيان جمله فوق از مردم مى‌خواهد كه براى گرفتار نشدن به عذاب خدا، به علت كوتاهى در اطاعت پيشوا و انديشه‌هاى باطلى كه نسبت به آن حضرت روا داشته‌اند عذر تقصير بخواهند. با اين بيان آنها را از عذاب خداوند برحذر داشته بيم مى‌دهد، زيرا اگر امام (ع) در توجّه دادن آنها به عذاب الهى و عقوبتهايى كه در انتظارشان مى‌باشد، كوتاهى مى‌كرد، و آنها به دليل كوتاهى كردن در حق امام (ع) در قيامت مورد خشم قرار گيرند، مى‌توانند بر عليه آن حضرت اقامه دليل كنند، كه ما نمى‌دانستيم و مقام و موقعيّت امام را به درستى نمى‌شناختيم:

امام (ع) با بيان حقيقت مقام خويش وظيفه خود را در بر حذر داشتن آنها از مخالفت و معصيت انجام داده است، تا حجّت را بر آنها تمام كند، به اين اميد كه متوجّه اشتباه خود شوند و از راه خطا باز گردند.

(14881- 14847)

قوله عليه السلام: أ لم أعمل فيكم الى قوله من نفسى.

عبارت فوق توضيح بيشترى در مورد همان مطلب سابق است. مى‌خواهد جاذبه‌هاى الهى را كه موجب اطاعت از امام مى‌شود بر شمارد، تا هر گونه عذر و بهانه‌اى را براى سرپيچى از دست مخالفين بگيرد. به همين دليل جمله را به صورت پرسش انكارى آورده و فرموده است: «آيا من به ثقل اكبر عمل نكردم؟» تا متمرّدين از فرمان را مجاب كند.

منظور از ثقل اكبر قرآن است و تعبير امام (ع) از قرآن به ثقل اكبر اشاره به اين است كه قرآن آن حقيقت و اساسى است كه بايد از آن پيروى شود، و مقصود از ثقل اصغر امامان معصومى هستند كه از نژاد آن حضرت باشند.

پرچم ايمان در عبارت حضرت استعاره بالكنايه از سنّت و راه روشنى است كه در عمل به كتاب خدا و سنت پيامبر (ص) فرا روى ما قرار دارد، و جهت‌