خستگى در باره حيوانات قابل تصوّر است كه كارهايشان را به وسيله اعضا و جوارح انجام مى‌دهند. چون خداوند تبارك و تعالى جسم نيست و كارهاى خود را با وسايل و ابزار جسمانى انجام نمى‌دهد، از جهت خلق و آفرينش خسته نمى‌شود.

امام (ع) به منظور مبالغه در عدم خستگى خداوند از ايجاد و خلق از جمله «ما ابتدأ» استفاده كرده است، زيرا آغاز كار داراى سختى فراوانى است. تمام كردن كارى كه تازه شروع مى‌شود، تدبير و انديشه‌اى كه براى بهبود آن لازم است ايجاب مى‌كند كه تمام جزئيات ذات و صفات آن شي‌ء دائما از ريز و درشت، زير نظر گرفته شود، و مطابق حكمت و توجّه خاص باشد.

كلام امام (ع) در عدم خستگى حق تعالى از خلقت و آفرينش، شبيه آيه شريفه قرآن بيان اين حقيقت است: أَ وَ لَمْ يَرَوْا أَنَّ اللَّهَ الَّذِي خَلَقَ السَّماواتِ وَ الْأَرْضَ وَ لَمْ يَعْيَ بِخَلْقِهِنَ‌ [1].

(10988- 10982)

قوله عليه السلام: و لا وقف به عجز عمّا خلق،

«از آنچه آفريد ناتوانى به او دست نداد.» اين سخن امام (ع) به كمال قدرت و توانايى حق تعالى اشاره دارد.

چنان كه پيش از اين توضيح داده شد محال است كه ذات مقدسش دچار عجز شود.

(10997- 10989)

قوله عليه السلام: و لا ولجت عليه شبهة فيما قضى و قدّر؛

«در باره آنچه كه حكم كرد و مقدّر فرمود اشتباهى برايش رخ نداد.» اين كلام امام (ع) به كمال دانش خداوند اشاره كرده و هر نوع اشتباهى را از فعل خداوند، دور مى‌داند.

توضيح مطلب اين است كه‌ [2]: اشتباه براى عقل در امور عقلانى صرف كه غامض‌

[2] وهم يا قوه واهمه نزد قدماء ادراك معناى جزئى متعلّق به امر محسوس مى‌باشد. و مرتبه آن در تجربه بالاتر از حسّ و خيال است، فرهنگ فلسفى ص 670 ترجمه درّه‌بيدى.