مى‌فرمايد كه‌ ... وَ اسْجُدْ وَ اقْتَرِبْ. [1] و آن حضرت در سجده‌اش عرض مى‌كرد:

أعوذ بعفوك من عقابك «از عذاب و كيفرت، به عفو و گذشتت پناه مى‌آورم».

البتّه اين سخن كسى مى‌تواند باشد كه، فعل خدا را به عيان و شهود ديده، و از فعلى به فعلى ديگر پناه برده باشد. عفو در دعاى حضرت رسول، صفت عفو كننده است. و گاهى منظور از عفو اثرى است كه از عفو و گذشت براى شخص مورد عفو ظاهر مى‌شود، چنان كه خلق و صنع كه به معنى «خالق و صانع» است، گاهى منظور اثر خلقت و صفت در مخلوق و مصنوع است.

بنا بر اين هنگامى كه شخص با دريافت اثر عفو، تقرّب يافت، خود را از مشاهده آثار افعال مستغنى و بى‌نياز يافته، ارتقاى درجه مى‌يابد و تقاضاى رسيدن به اصل آثار را دارد كه همان صفاتند و از اين مقام بالاتر را هم رسول گرامى اسلام (ص) از خداوند، مسألت مى‌دارد و عرض مى‌كند:

اعوذ برضاك من سخطك «خداوندا از خشمت به خوشنوديت پناه مى‌آورم.» خشم و رضا دو صفتند از يكى به ديگرى پناه جسته شده است، و باز چون توقّف در مقام صفات را، نقص در مرتبه توحيد، ديده، خواهان تقرّب و نزديكى بيشتر شده است و آرزوى ارتقاى مقام از شهود صفات، به مقام ملاحظه ذات را كرده عرضه داشته است: و اعوذ بك منك: «خداوندا از صفاتت، به ذاتت پناه مى‌آورم.»

(5658- 5634) معناى فرار از خدا به سوى خدا، بدون توجّه به مرحله افعال و صفات اين بود كه بيان شد. ناگفته نبايد گذاشت كه هنوز اين مرحله اوّلين مقام و مرتبه رسيدن به ساحل شرافت و كرامت است. از اين مرتبه به بعد، براى ورود به درياى وصول و شناور شدن در بحر استغراق معرفت اللّه مراتب و درجات بى‌شمارى است. توجّه به همين مقام و رتبه‌هاى بى‌نهايت است كه هرچه تقرب رسول اكرم‌