جلوگيرى از تزلزل و از هم گسيختگى زندگى
انسانى باشد، بطور كنايه استعارى، به كار بردهاند.
با توضيحى كه داده شد، مضمون بيان آن بزرگوار اين است كه انسان نبايد
از اقربا، و خويشانى كه در وضع زندگيشان، آشفتگى مىبيند فاصله بگيرد و از ترميم
اختلالات و از هم پاشيدگى وضع آنها، بوسيله ما زاد مالى، كه زيادى و نقصانش در حال
انفاق كننده تأثيرى ندارد، خوددارى كند.
بعضى ظاهر كلام حضرت «لا يزيده ...» را در نظر گرفته و به صورت اشكال
مطرح كردهاند كه: مال هر چند اندك باشد، وقتى بديگر اموال اضافه شود و انفاق
نگردد، مال انسانى را فزونى مىبخشد، و اگر با انفاق نقصان يابد مال انسانى را كم
مىگرداند. چگونه فرمودهاند: لا يزيده ان امسكه؛ «اگر نبخشد مال را زياد
نمىكند». (5476- 5472) و لا ينقصه ان اهلكه: «و اگر ببخشد چيزى را كم
نمىگرداند.»
اين اشكال به دو طريق قابل پاسخگوئى است:
اول آن كه محتمل است، حضرت زيادى و نقصان را، بطور مطلق در مال نسبت
به خود مال اراده نفرموده باشند، بدين شرح كه ضمير يزيده و ينقصه به شخص انفاق
كننده برگردد، نه بمال و ثروت، بدين معنى كه امساك يا بخشش، زيادى و نقصانى در شخص
پديد نمىآورد. اين فزونى و يا كمبود جزئى، تأثير چندانى به حال انفاق كننده ندارد
زيرا مقدار اضافيى كه در مال انسان باشد، به اندازهاى كه بتوان بر حسب شريعت،
ضرورتش را تحمّل كرد، بهبود بخشى حال انسان معتبر نيست و كمبود اين مقدار هم، در
آشفتگى و فساد حال انسان بىتأثير است.
با اين وصف اگر ما زاد مال را نگه دارد، تغيير محسوسى در وضعش پديد
نمىآيد، و اگر ببخشد، چيزى كم نمىشود. در همين زمينه است كه انسان به عنوان
نصيحت و اندرز، به شخصى كه كارى را بر خود سخت مىگيرد، و لازم است كه پند دهنده
آن را سهل و آسان جلوه دهد مىگويد: