[ترجمه‌]

از فرمايشات آن حضرت (ع) است كه به ابن عباس فرمود، هنگامى كه او را به سوى زبير فرستاد، تا او را پيش از جنگ جمل تشويق به اطاعت از خود و بازگشت كند.

«ابن عبّاس! با طلحه ملاقات نكن چه اگر او را ملاقات كنى به صورت گاوى با شاخهاى كج و آماده حمله‌اش خواهى ديد.

[او مشكلى را در پيش گرفته و مى‌پندارد كار آسانى است‌] بر مركب چموشى سوار شده ولى او را نرم و راهوار مى‌داند امّا با زبير كه نرم خوتر است ديدار نما و به او بگو، كه پسر دايى‌ات پيام فرستاده مى‌گويد: مرا در حجاز مى‌شناختى و در عراق نمى‌شناسى؟ چه شد كه از امرى چنين روشن روى برتافتى»!؟

[شرح‌] (7227- 7211)

سيد رضى (ره) در مورد جمله: «فما عدا ممّا بدا» اظهار نظر مى‌فرمايد: اول كسى كه از او اين جمله را شنيده‌ام على (ع) است.

(7210- 7154) پس از اين كه امام (ع) ابن عبّاس را از ديدار با طلحه به لحاظ مصلحتى كه خود مى‌دانست، منع كرد، دليل منع ملاقات را بيان داشت و فرمود كه اگر طلحه را ملاقات كنى او را به صورت گاوى با شاخهاى كج و تيز و آماده حمله خواهى ديد.

حضرت، طلحه را به گاو تشبيه كرده و جهت مشابهت را، شاخهاى كج او قرار داده است. عاريه آوردن لفظ شاخ كنايه از شجاعت، و دلاورى طلحه است، لفظ «عقص» براى بيان اين نكته است كه شجاعت، قوت و نيرومندى موجب رام نبودن و در فرمان قرار نداشتن شده، زمينه خود بزرگ‌بينى و خودنگرى را براى مرد شجاع فراهم مى‌آورد. در عبارت حضرت دو استعاره به كار رفته است:

استعاره اول: با توجّه به شاخ كه وسيله دفاع حيوان است و چنان كه گاو با