گواهيى كه از روى اخلاص مستحكم و اعتقادى پاكيزه برمى‌خيزد، هميشه تا زنده‌ايم به آن شهادت متوسل مى‌شويم و توسّل به آن را براى مشكلاتى كه در پيش داريم (قيامت) ذخيره مى‌كنيم، زيرا كلمه شهادت لازمه ايمان و گشاينده باب احسان و خشنودى رحمان و راندن شيطان است.

گواهى مى‌دهم كه محمّد (ص) بنده و رسول اوست. خداوند او را با دينى مشهور و نشانه‌اى رسيده و نقل شده و كتابى نوشته و نورى رخشان و روشنايى تابان، و دستورى روشنگر براى دفع شبهات باطل فرستاد. با بيّناتى روشن استدلال كرد و با مثلها و آيات قرآنى مردم را از عذاب خدا بر حذر داشت. مردم در فتنه‌ها بودند و ريسمان دين گسيخته و پايه‌هاى يقين متزلزل و كار ديانت درهم ريخته و دستورات آن پراكنده و راه خروج از آن تنگ شده و راه حق گم و معصيت آشكار شده بود. در اين شرايط خدا معصيت و شيطان يارى مى‌شد، ايمان واگذار و دستوراتش متزلزل و نشانه‌هايش ناآشنا و از نظرها پوشيده شده بود. مردم از شيطان اطاعت كرده راه او را مى‌رفتند و به آبشخور او وارد مى‌شدند: علمهاى شيطان به وسيله آنها به راه مى‌افتاد و پرچمهايش برافراشته مى‌شد.

شيطان مردم را در زير فتنه‌ها بكوفت و لگدمال كرد و مانند چهارپايان بر روى پيكر آنها ايستاد، با اين وضع همه مردم در فتنه‌ها، و سرگردان و حيران بودند. در بهترين خانه‌ها (كعبه معظمه) و ميان بدترين همسايگان، خوابشان بى‌خوابى و سرمه چشمشان اشك بود. سرزمينى كه دانشمند آن لجام خاموشى بر دهان داشت و جاهل افسار گسيخته و عزيز بود».

(2232- 2218)

[شرح‌]

مقصود از حمد در كلام امام (ع) شكر است و كلمه استتماماً و كلمات منصوب بعد آن مفعول له مى‌باشد. امام (ع) براى شكر خود و نتيجه در نظر گرفته است:

اوّل آن كه خداوند نعمت خود را تمام كرده است و بنده حق با زيادى شكر مستعدّ فراوانى نعمت مى‌شود. اين كلام امام (ع) به آيه كريمه قرآن توجّه دارد كه‌